Irak Türkmen edebiyatında deneme eleştiri türleri ve Abdulhakim Mustafa Rejioğlu

Abstract

1920’li yıllara kadar süren ortak dönem Türk Edebiyatından sonra Irak Türkleri, kendi dil ve edebiyatlarını geliştirmişler ve bu sahada çok sayıda özgün çalışmalar ortaya koymuşlardır. Irak Türkmen Edebiyatında deneme ve eleştiri türlerinin edebî anlamda ilk örnekleri 1960’lı yıllarda yayın hayatına başlayan ve Irak Türklerinin en önemli yayın organlarından biri olan Kardaşlık dergisinde verilmiştir. Kardaşlık dergisi, Irak Türklerinin yalnızca bir yayın organı değil, aynı zamanda birçok alanda sesi olmuştur. Dergide yayınlanan deneme ve eleştiri türündeki yazılarda edebiyat, toplum, kültür, siyaset, din, dil, milliyet ve tarih gibi konular işlenmiştir. Dergi yazarları, hayatın her alanına dokunarak halkın yaşam seviyesini yükseltmeyi amaçlamışlardır. Deneme ve eleştiri türlerinin en değerli örneklerini Abdulhakim Mustafa Rejioğlu vermiştir. Yalnızca yazar değil, aynı zamanda büyük bir dava adamı olan Rejioğlu, yazılarının büyük çoğunluğunu Kardaşlık dergisinde yayınlamıştır. Millî şuur konusunda son derece hassas bir şahsiyet olan Rejioğlu, edebiyatı mensup olduğu topluma hizmet etmek ve memleketini kalkındırmak için bir araç olarak kullanmıştır. Bu nedenle yazılarında vatan, milliyet, toplum, ahlâk, eğitim, kalkınma ve gençlik gibi kavramlara sık sık vurgu yapmıştır. Bunun yanı sıra bilgisi, kültürü, zekâsı ve edebî karakteriyle okuyucularına son derece derinlikli yazılar sunmuştur.

After common period Turkish literature which lasted until 1920’s Iraqi Turks developed their own language and literature and published so many unique studies in this area. Iraqi Turkmen literature published their first examples of literary essay and criticism in Kardaşlık magazine which is one of the most important publication of Iraqi Turks that started in 1960’s. Kardaşlık magazine was not only a media organ of the Iraqi Turks, but also a voice in many fields. In the writings of criticism and essay published in the magazine, in this type of articles literature, society, culture, politics, religion, language, nationality and history is studied. Magazine writers aimed to raise the standard of living of the people by touching every aspect of life. Abdulhakim Mustafa Rejioğlu published one of the finest examples of literary essay and criticsm. Rejioğlu, who is not only a writer but also great ideologist, he published most of his studies in Kardaşlık magazine. Rejioğlu which he has intense national consciousness used literature for good of society and development of his country. For this reason, he frequently emphasized concepts such as homeland, nationality, society, morality, education, development and youth in his writings. In addition, with his knowledge, culture, intelligence and literary character, he presented extremely in-depth articles to his readers.