Kur'ân'da rüşd ve ğayy kavramları

Abstract

Allâhu Teâlâ insanı en şerefli mahlûkat olarak yaratıp onu yeryüzünde halife tayin etmiştir. İnsanı diğer canlılardan ayıran ve üstün varlık olmasını sağlayacak olan akıl melekesini kendisine bahşetmiştir. Bu verdiği nimetlere karşılık olarak da onlardan kulluk görevlerini yaparak kendisine itaat edip Şeytan'dan ve Şeytan'ın hoşnut olacağı davranışlardan yüz çevirmelerini istemiştir. Nitekim bunun sonucunda da, insanın akıl ve basîret sonucunda doğruyu yanlıştan ayırarak kendi faydasını görüp ona tâbiî olması "rüşd" kavramı ile açıklanırken; Şeytan'ın, akılsızlığın ve cahilliğin peşine takılarak kişinin yanlış yola girip dalâlete düşmesi de "ğayy" kavramı ile açıklanmıştır. Bu çalışmada da detaylı olarak rüşd ve ğayy kavramları incelenmiştir. Tez; giriş, üç bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. Giriş bölümünde araştırmanın genel olarak konusuna, önemine, amacına, yöntemine ve kaynaklarına değinilmiştir. Birinci bölümde "rüşd" kavramının lügavî ve Kur'ânî tahlili yapılarak bu kavramın anlam sahası belirlenmeye çalışılmıştır. Kur'ânda bu kavramlarla yakın anlam taşıyan başka kavramlar verilerek "rüşd" kavramının kapsayıcılığı belirlenmiştir. İkinci bölümde de aynı yöntemle "ğayy" kavramının detaylı lügavî ve Kur'ânî tahlili yapılmıştır. Son bölümde ise "rüşd" ve "ğayy" kavramlarının diğer İslamî İlimlerdeki yeri belirlenerek bu kavramların sınırları belirlenmeye çalışılmıştır. Sonuç bölümünde de rüşd ve ğayy kavramlarının lügavî, Kur'ânî ve diğer İslam ilimlerindeki tahlili yapılmıştır.

Allah created human as the most honorable creature and appointed him as the caliph on earth. He endowed himself with the ability of mind, which distinguishes man from other living things and makes him to become a superior being. In return for these blessings, he wanted them to do their duty of worship and to obey him and turn away from the Satan and the behaviors that please Satan. As a result of this, the fact that person sees his own interest and obeying it by distinguishing right from wrong as a result of mind and foresight abilities is explained with the concept of "rushd"; The way people go astray by chasing evil, stupidity and ignorance is also explained by the concept of "gayy". In this study, the concepts of rushd and ğayy are examined in detail. Thesis, consists of an introduction, three chapters and a conclusion. In the introduction part, the general subject, importance, purpose, method and sources of the research are mentioned. In the first chapter, the dictionary and Qur'an analysis of the concept of "rushd" has been made and the meaning field of this concept has been tried to be determined. The comprehensiveness of the concept of "rushd" has been determined by giving other concepts that have close meanings with these concepts in the Qur'an. In the second part, a detailed Qur'an and lexical analysis of the concept of "gayy" has been made with the same method. In the last part, the boundaries of these concepts have been tried to be determined by examining the place of the concepts of "rushd" and "gayy" in other Islamic Sciences. In the last chapter, the concepts of rushd and gayy (rushd) are examined in terms of Lexical, Qur'anic and the other Islamic sciences.