Kentsel dönüşüm projelerine coğrafi bakış: Bursa örneği

Abstract

Kentsel dönüşüm, kentlerin yeniden yapılandırılmasında bir fırsat aracıdır. Kentlerin çehresinin değiştirilmesinde öncülük eden bu araç, mekânsal ve sosyo-ekonomik bağlamda derin etkiler oluşturmaktadır. Bu çalışmanın amacı, kentsel dönüşüm uygulamalarını Bursa kenti ölçeğinde coğrafi açıdan ele almaktır. Bu amaç kapsamında sadece mevcut durum betimlenmeyip geleceğe yönelik öngörülerde de bulunulmuştur. Karma araştırma yöntemi ile yürütülen bu çalışma, dört aşama üzerine inşa edilmiştir. Birinci aşama, Bursa kentindeki dönüşüm uygulamalarının yoğunlaştığı bölgeleri ortaya koymaktır. İkinci aşamada mekânsal istatistik yöntemleri (Local Moran’s I ve Hot Cold Spot) kullanılarak Bursa şehrindeki kentsel dönüşüm süreçlerine yönelik önceliklendirme analizi yapılmaya çalışılmıştır. Üçüncü aşamada Barış Mahallesi’nde (Nilüfer) kentsel yenileme, Mevlana Mahallesi’nde (Yıldırım) alansal temizleme, Tarihi Çarşı ve Hanlar Bölgesindeki (Osmangazi) kentsel koruma uygulamaları, kentsel morfolojik unsurlar bağlamında incelenmiştir. Dördüncü aşamada bu örneklem alanlarındaki mekânsal ve sosyo-ekonomik değişimin yerel gruplara uygulanan anketler ile ortaya konulması hedeflenmiştir. Araştırma sonuçları, Bursa kentindeki dönüşüm uygulamalarının, değeri yüksek ve çok yüksek olan arazi bölgelerinde yoğunlaştığını göstermektedir. Gelir düzeyi düşük, nüfus yoğunluğu fazla olan sahalar, kentsel olanaklar açısından sınırlıdır ve öncelikli dönüşüm bölgeleridir. Kentsel dönüşüm uygulamaları, Barış ve Mevlana Mahallesinde konut unsurlarının yenilenmesi ile ön plandayken Hanlar Bölgesinde tarihi miras unsurlarını gölgeleyen yapıların ortadan kaldırılması ve yerlerine sosyal unsurların inşa edilmesi ile kendini göstermektedir. Dönüşüm sahalarındaki yerel gruplar, kentsel dönüşümü hem olumlu hem de olumsuz yönleriyle değerlendirmektedir. Bu araştırmanın gerek kentin mekânsal açıdan planlanması gerekse toplumsal yaşam kalitesinin artırılmasında karar alıcılar için değerli bilgiler sağlayacağı düşünülmektedir.

Urban regeneration is an opportunity tool in the restructuring of cities. This tool, which leads the way in changing the face of cities, has profound effects in spatial and socio-economic context. The aim of this study is to analyse urban regeneration practices from a geographical perspective in Bursa. Within the scope of this purpose, not only the current situation is described but also predictions for the future are made. This study, which was conducted with mixed research method, was built on four stages. The first stage is to reveal the regions where transformation practices in Bursa city are concentrated. In the second stage, spatial statistical methods (Local Moran's I and Hot Cold Spotwere used to predict the urban transformation processes in Bursa. In the third stage, urban renewal in Barış Neighbourhood (Nilüfer), urban clearing in Mevlana Neighbourhood (Yıldırım), and urban conservation practices in the Historic Bazaar and Inns District (Osmangazi) were examined in the context of urban morphological elements. In the fourth stage, it was aimed to reveal the spatial and socio-economic changes in these sample areas through surveys applied to local groups. The results of the research show that the transformation practices in Bursa city are concentrated in land areas with high and very high value. Areas with low income level and high population density are limited in terms of urban opportunities and are prioritised transformation areas. While urban regeneration practices are at the forefront with the renewal of residential elements in Barış and Mevlana Neighbourhoods, it is manifested in the Hanlar District with the elimination of buildings that overshadow the historical heritage elements and the construction of social elements in their place. Local groups in the transformation areas evaluate urban regeneration from both positive and negative perspectives. It is thought that this research will provide valuable information for decision makers in both spatial planning of the city and increasing the quality of social life.