İslam hukukuna göre velâyet hakkını sınırlandıran ve kaldıran durumların Türk Medeni Kanunu ile karşılaştırılması

Abstract

İslam hukuku, insanoğlu için daha doğmadan cenin halinden başlayıp doğumu, temyiz çağı, buluğu ve dahi hayatının her safhasına dair hükümler ortaya koymuştur. Bu dönemlerden insanın en savunmasız ve muhtaç olduğu zaman dilimi ise şüphesiz çocukluktur. Allah (cc), aciz durumda olan küçüğe velâyet müessesesini tayin etmiş, anne babasını da onun velîsi kılmıştır. Küçükler için bir himaye müessesesi olan velâyet, çocuğun her türlü tehlikeden korunup maddi ve manevi gelişimini en iyi şekilde tamamlamasını ve bir yetişkin olarak toplumda yer almasını sağlamayı amaçlamaktadır. Velâyet, anne babaya tanınan bir haktan öte içerisinde birçok görev ve sorumluluğu barındırmasıyla bir yetki-görev niteliğindedir. Çocuk üzerinde anne babaya sınırsız bir yetki sağlamayan velâyetin çocuğun menfaat ve gelişiminin zarar görmesi veya buna ihtimali halinde sınırlandırılması veya kaldırılması söz konusudur. Türk hukukunda da velâyet benzer amaçlarla düzenlenmekte olup; çocuğun üstün yararı her şeyden önde tutulmuştur. Türk Medeni Kanunu’nun ilgili maddelerinde geçen çocuğun üstün yararı ve gelişimini tehlikeye sokacak durumlarda velâyetin sınırlandırılması veya kaldırılması gerekmektedir. Her iki hukukta da velâyete dair müdahaleyi gerekli kılan belli başlı durumlar olmakla birlikte gerçekleşen her somut olay çocuğun menfaati üstün tutularak değerlendirilmektedir. Tezimizde her iki hukuk sisteminde yer alan velâyetin sınırlandırılmasını ve kaldırılmasını gerektiren durumları ve bu durumların müdahaleyi gerektirme sebeplerini karşılaştırıp çocuğun menfaat ve gelişimi açısından değerlendirmeyi hedeflemekteyiz.

Islamic law has set forth provisions for human beings, starting from the fetal state before birth, birth, the age of appeal, puberty and every stage of their life. Of these periods, the period when a person is most vulnerable and in need is undoubtedly childhood. Allah (swt) has appointed guardianship over the helpless minor and made his parents his guardians. Custody, which is a protection institution for minors, aims to ensure that the child is protected from all kinds of dangers, completes his material and spiritual development in the best way, and takes part in society as an adult. Custody is more than a right granted to parents, it is an authority-duty as it includes many duties and responsibilities. Custody, which does not provide unlimited authority to the parents over the child, can be limited or abolished in case the child's interests and development are harmed or likely to do so. In Turkish law, custody is regulated for similar purposes; the best interest of the child is prioritized above all else. Custody must be limited or abolished in cases that would endanger the child's best interest and development, as stated in the relevant articles of the Turkish Civil Code. Although there are certain situations that require intervention regarding custody in both laws, every concrete event that occurs is evaluated by prioritizing the best interests of the child. In our thesis, we aim to compare the situations that require the limitation and removal of custody in both legal systems and the reasons why these situations require intervention and evaluate them in terms of the child's interests and development.