Sosyal bilgiler öğretmenlerinin ve ortaokul öğrencilerinin toplum arkeolojisine yaklaşımları: Bursa örneği

Abstract

Bu araştırma, ortaokul düzeyindeki kültürel miras eğitiminin arkeoloji eğitimi temelinde programlanabilirliğini mercek altına almaktadır. Bu amaçla arkeolojiyle zenginleştirilmiş bir müfredatın uygulanmasını etkileyen iki temel değişken incelenmiştir: (i) öğretmen faktörü ve (ii) öğretim yöntem ve teknikleri faktörü. Öğretmen faktörünü incelemek için Bursa ilinin üç farklı ilçesindeki 9 okulda görev yapmakta olan 50 sosyal bilgiler öğretmenden hem yazılı anket formu hem de yarı yapılandırılmış görüşmelere dayalı veriler toplanmış, veriler betimsel istatistik ve içerik analizi ile değerlendirilmiştir. Öğretim yöntemi faktörünü incelemek için ise deneysel araştırma deseni çerçevesinde 5. sınıf öğrencileri üzerinde ön test-son test kontrol gruplu yarı deneysel desen kullanılmıştır. Zenginleştirilmiş öğretim yöntemlerinin öğrenme çıktıları üzerindeki etkisi t-testi ile analiz edilmiştir. Tablolar aracılığıyla sunulan ve yorumlanan bulgular, araştırma sorularına yanıtlar sağlamıştır. Sonuçlar, öğretmenlerin genel olarak yakın çevrelerindeki kültürel miras alanları ve arkeolojik çevrelerin farkında olsalar da, bu alanları öğretimle nasıl bütünleştirecekleri konusundaki bilgi ve farkındalıklarının sınırlı olduğunu göstermektedir. Öğretmenlerin kendilerini bu konuda mesleki olarak yetersiz hissetmeleri, fakat buna rağmen kültürel miras öğelerinin ve arkeolojik sit alanlarının kültürel miras eğitiminde kullanımına karşı olumlu tutumlara sahip oldukları ise araştırmanın diğer sonuçlarıdır. Öğretim yöntemleri faktörüyle ilgili olarak, bulgular arkeoloji temelli program zenginleştirmenin öğrenci başarısını önemli ölçüde ve olumlu şekilde etkilediğini göstermektedir. Deney grubu, hem genel akademik başarıda hem de bireysel soru tabanlı performansta kontrol grubundan daha iyi performans göstererek önerilen öğretim yaklaşımının etkinliğini vurgulamıştır.This study investigated the feasibility of enriching the curriculum based on archaeology in cultural heritage education at the secondary school level. For this purpose, two main variables affecting the implementation of an archaeology-enriched curriculum were examined: (i) the teacher factor and (ii) the teaching methods and techniques factor. To examine the teacher factor, data were collected from 50 social studies teachers working in nine schools in three districts of Bursa province through written questionnaires and semi-structured interviews, and the collected data were analyzed using descriptive statistics and content analysis. To assess the impact of teaching methods, a quasi-experimental pretest-posttest control group design was employed with 5th grade students. The effectiveness of enriched teaching methods on learning outcomes was analyzed using t-test. The findings, presented and interpreted through tables, provided answers to the research questions. Results indicate that while teachers are generally aware of cultural heritage sites and archaeological environments in their immediate surroundings, their knowledge and awareness of how to integrate these sites into teaching remain limited. The other results of the study are that teachers feel professionally inappropriate in this regard, but despite this, they have positive attitudes towards the use of cultural heritage elements and archaeological sites in cultural heritage education. Regarding the teaching methods factor, the findings show that archaeology-based curriculum enrichment significantly and positively affects student achievement. The experimental group outperformed the control group in both overall academic achievement and individual question-based performance, highlighting the effectiveness of the proposed teaching approach.