Peyzaj mimarlığında sürdürülebilir yapısal malzemelerin kullanımı: İzmir örneği

Abstract

Sürdürülebilirlik, çağdaş peyzaj mimarlığında yalnızca ekolojik tasarım kararlarıyla değil, kullanılan yapısal malzemelerin çevresel, ekonomik ve sosyal etkileriyle de doğrudan ilişkilidir. Bu tez çalışması, İzmir'de yer alan beş kent parkında kullanılan yapısal malzemeleri sürdürülebilirlik ilkeleri doğrultusunda değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Çalışma kapsamında oluşturulan sistematik değerlendirme modeli, her malzeme türünü mekanik-fiziksel dayanım, çevresel etki, ekolojik uyum, kullanıcı konforu ve toplumsal katkı gibi başlıklar altında toplam 34 sürdürülebilirlik kriterine göre analiz etmektedir. Her kriter hem nicel teknik veri hem de nitel açıklama ve 5’li Likert ölçekli puanlama ile birlikte değerlendirilmiş; ardından her malzeme için başlıklara göre ortalamalar ve genel ortalama puanı hesaplanmıştır. Bu kapsamlı yapı, malzemelerin sürdürülebilirliğini ölçülebilir, karşılaştırılabilir ve yorumlanabilir bir sistem dâhilinde ortaya koymaktadır. Elde edilen bulgular, yapısal malzeme tercihlerinin yalnızca estetik ya da işlevsel değil, aynı zamanda uzun vadeli çevresel ve toplumsal etkiler doğrultusunda da ele alınması gerektiğini göstermektedir. Bu tez, peyzaj mimarlığında sürdürülebilir malzeme seçimi için rubrik tabanlı bütüncül bir değerlendirme modeli sunmakta ve kent parklarında sürdürülebilir tasarım kararlarına yönelik uygulamalı bir yöntem önermektedir.

Sustainability in contemporary landscape architecture is not solely defined by ecological design decisions but also by the environmental, economic, and social impacts of the structural materials used. This thesis aims to evaluate the structural materials utilized in five urban parks located in İzmir within the framework of sustainability principles. A systematic assessment model was developed to analyze each material type based on a total of 34 sustainability criteria, grouped under themes such as mechanical-physical durability, environmental impact, ecological compatibility, user comfort, and social contribution. Each criterion was assessed through both quantitative technical data and qualitative explanations, combined with a 5-point Likert scale scoring system. Subsequently, category-based averages and an overall sustainability score were calculated for each material. This comprehensive structure provides a measurable, comparable, and interpretable system for evaluating the sustainability of materials. The findings indicate that the choice of structural materials should not be based solely on aesthetics or functionality, but also on their long-term environmental and societal impacts. This thesis proposes a rubric-based, holistic evaluation model for sustainable material selection in landscape architecture and offers an applicable methodology for sustainable design decisions in urban parks.