Ekmeklik buğdaylarda diallel analiz yöntemi ile bazı tarımsal özelliklerin kalıtım durumlarının saptanması

Abstract

Bu araştırma, ekmeklik buğdaylarda (Triticum aestivum L.) diallel analiz yöntemi ile bazı tarımsal özelliklerin kalıtım durumlarının saptanması amacıyla Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi' nde yürütülmüştür. Çalışmada farklı orijinli altı ekmeklik buğday genotipi kullanılarak, yarım diallel melezlemeler geçekleştirilmiştir. Fi bitkileri ve anaçları üzerinde bitki boyu, başak boyu, başakçık sayısı, başakta tane sayısı, başakta tane ağırlığı, 1000 tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, protein oram ve gluten içeriği özellikleri incelenmiştir. Araştırma sonucunda, bitki boyu ve gluten içeriği bakımından eklemeli ve dominantlığın, başak boyu, başakta başakçık sayısı, başakta tane sayısı ve ağırlığı, 1000 tane ağırlığı ve protein oram bakımından ise dominantlığın söz konusu olduğu saptanmıştır. Anaçlara ilişkin çizilen Wr, Vr grafiği sonuçlarına göre ise, başak boyu ve gluten içeriği özelliklerinde kısmi dominantlık, diğer özelliklerde ise üstün dominantlık durumu tespit edilmiştir. Özellikler içerisinde dar ve geniş anlamda kalıtım dereceleri ise sırasıyla 0.705 - 0.961 ile en yüksek olarak gluten içeriğinde belirlenmiştir. Bu özelliğin erken generasyonlarda kalite yönünden yapılacak seleksiyonda iyi bir kriter olduğu sonucuna varılmıştır.This research was conducted in Uludağ University Agriculture Faculty to determinate the inheritance of some agricultural traits in common wheat (Triticum aestivum L.) by diallel analysis. In this research, crossbreedings were made by using six different originated common wheat genotypes. Plant height, spike length, spikelet number/spike, seed number/ spike, seed weight/spike, 1000 kernel weight, test weight, protein and gluten content were investigated over Fi plants and parents. At the end of the research, cumulative and dominancy was found for plant height and gluten content, dominancy for spike length, spikelet number/spike, seed number/ spike, seed weight/spike, 1 000 kernel weight and protein content. According to the Wr, Vr graphics about parents, was observed partial dominance in spike lenght and gluten content and over dominance in the other traits. Heritability was determinated highest in the gluten content 0.705 and 0.961 in respect of narrow and broad sense. It's concluded that gluten content is favorable criterion in selection of early generations for quality.