Koyunlarda anne yaşının sürüde kalma süresine etkisi

Abstract

Küçük ruminant yetiştiriciliğinde, damızlık seçimi ve sürü yenileme programlarında, döl verimini arttırmak amacıyla çeşitli kriterler göz önüne alınmaktadır. Sürü yenileme stratejilerinde dikkate alınması gereken önemli parametrelerden biri de ana yaşıdır. Damızlık koyunların yaşı; doğan yavruların büyüme performansı, yaşama gücü ve sürüde kalma süresi üzerinde önemli etkilere sahiptir. Bu çalışma, ana yaşının kuzuların doğum ağırlığı, doğum tipi ve sürüde kalma süresi üzerine etkilerini belirlemek amacıyla yürütülmüştür. Araştırma, Bursa ilinde bulunan Pe-Ga Tarım ve Hayvancılık San. ve Tic. A.Ş.’de entansif işletme koşullarında Karacabey Merinosu koyun ırkı üzerinde gerçekleştirilmiştir. Çalışmada, 2011-2023 yılları arasındaki yaklaşık 11.000 doğum kaydından, kriterlere uygun 1128 kayıt değerlendirmeye alınmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, ana yaşı kuzuların sürüde kalma süresi üzerinde istatistiksel olarak anlamlı bir etkiye sahiptir (P<0,001). En düşük sürüde kalma süresi 19–24 aylık analardan doğan kuzularda (19.37 ± 1.71 ay), en yüksek ise 48+ aylık analardan doğan kuzularda (51.55 ± 0.48 ay) bulunmuştur. Ana yaşı ilerledikçe sürüde kalma oranı artmış, sürüden çıkarılma riski azalmıştır. 12-18 aylık analardan doğan kuzuların, 48+ yaş grubuna göre sürüden çıkarılma olasılığı yaklaşık 7 kat daha yüksektir. Doğum ağırlığı bakımından, ana yaş grupları arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulunmamıştır (P>0,05). İkizlik oranları açısından, ana yaşı grupları arasında anlamlı fark saptanmıştır (P<0,05). En düşük ikizlik oranı genç yaş grubunda (%11.1), en yüksek oran ise ileri yaş gruplarında (%47.3 ve %48.1) tespit edilmiştir. İleri yaş anaların yavruları hem uzun ömürlü hem de yüksek üretkenlik potansiyeline sahip bireyler olmaları sayesinde sürünün genetik kapasitesini geliştirmekte, işletmenin sürdürülebilirliğini ve kârlılığını artırmaktadır.In small ruminant breeding, various criteria are considered in selection and flock replacement programs to improve reproductive efficiency. One of the key parameters to be taken into account in replacement strategies is the age of the dam. The age of breeding ewes has significant effects on the growth performance, viability and longevity of the offspring within the flock.This study was conducted to determine the effects of dam age on lambs’ birth weight, birth type, and flock retention time. The research was carried out under intensive farming conditions at Pe-Ga Agriculture and Livestock Industry and Trade Inc., located in Bursa, Türkiye, using Karacabey Merino sheep breeds. Out of approximately 11,000 birth records from 2011 to 2023, a total of 1,128 records that met the specified criteria were evaluated. According to the results, dam age had a statistically significant effect on the flock retention time of lambs (P<0,001). The shortest retention time was found in lambs born to ewes aged 19–24 months (19.37 ± 1.71 months), while the longest was observed in lambs born to ewes aged 48 months and older (51.55 ± 0.48 months). As dam age increased, the retention rate in the flock also increased, and the risk of culling decreased. Lambs born to 12–18-month-old ewes were approximately 7 times more likely to be culled compared to those born to dams aged 48 months or older. In terms of birth weight, no statistically significant differences were found among dam age groups (P>0,05). However, there were significant differences in twinning rates between age groups (P<0,05). The lowest twinning rate was observed in the youngest age group (11.1%), while the highest rates were found in the older age groups (47.3% and 48.1%). Offspring of older dams contribute to enhancing the genetic capacity of the flock due to their longevity and high production potential, thereby improving the sustainability and profitability of the enterprise.