Çölyak hastalığı tanısı ile takip edilen hastaların karaciğer fonksiyonları ve eşlik eden karaciğer hastalıklarının değerlendirilmesi

Abstract

Çölyak hastalığı, glutene maruziyet sonucu ortaya çıkan kronik ve otoimmün ince bağırsak enteropatisidir. Çocuklarda daha çok kronik ishal, iştahsızlık, kilo kaybı, karın şişkinliği-ağrısı ve büyüme geriliği vardır. Tanı; duodenal biyopsilerde lenfosit infiltrasyonu, kript hiperplazisi ve villöz atrofinin gösterilmesine dayanır. Seroloji, biyokimyasal belirteçler ve spesifik HLA’ların tanımlanması tanıya yardımcıdır. Tedavi ömür boyu sürecek glutensiz diyettir. Bu çalışmada Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Çocuk Gastroenteroloji Bilim Dalında 2018-2022 yılları arasında Çölyak hastalığı tanısı almış 89 hastanın dosyaları retrospektif olarak incelendi. En sık görülen başvuru semptomları; karın ağrısı (n:62,%69,7), büyüme geriliği (n:46,%51,7), anemi (n:30,%33,7), ishal (n:23,%25,8) ve bulantı-kusma (n:22,%24,7) idi. Tanı anında bir hastada çölyak krizi tablosu ve bir hastada da otoimmün hepatit saptandı. Başvuruda hastaların 77’sinde (%92,8) anti doku transglutaminaz IgA pozitifti. HLA DQ taramasında hastaların 45’inde (%51,1) HLA DQ-2, 11’inde (%12,5) HLA DQ-8 ve 7’sinde (%8) ise hem HLA DQ-2 hem de HLA DQ-8 pozitif saptanmıştır. Hastaların endoskopik biyopsi sonucunda 62’sinde (%69,7) Marsh Evre 3, 6’sında (%6,7) Marsh Evre 2, 13’ünde (%11,6) Marsh Evre 1, 4’ünde normal histoloji saptanmış ve 4 hastaya biyopsi yapılmadan glutensiz diyet başlanmıştı. Tanıda karaciğer enzim düzeylerinin değerlendirilmesinde 28 hastada (%31,5) AST ve 13 hastada (%14,6) ALT yüksekliği ve 30 hastada da (%33,7) anemi saptanmıştı. Diyet başlanan hastaların tanı anındaki AST, ALT, hemoglobin değerleri ile son vizitteki değerleri karşılaştırıldı ve aralarında anlamlı fark saptandı. Çölyak hastalığında ekstraintestinal semptomlar sık olarak görülmekte olup bunlar içinde transaminaz yükseklikleri ve anemiler önemli bir yere sahiptir. Aminotransferaz düzeyindeki hafif yükselmeler çölyak hepatiti açısından dikkate alınmalı ve diyet sonrası klinik ve laboratuvar yanıtı takip edilmelidir. Glutensiz diyet ile transaminaz değerleri normal aralığa gelmeyen vakalarda diyet uyumu sorgulanmalı ve gerekirse daha ileri laboratuvar testleri ve karaciğer biyopsisi düşünülmelidir.

Celiac disease is a chronic and autoimmune enteropathy of the small intestine that occurs as a result of exposure to gluten. In children, the most common symptoms include chronic diarrhea, loss of appetite, weight loss, abdominal bloating and pain, and growth retardation. Diagnosis is based on lymphocyte infiltration, crypt hyperplasia, and villous atrophy in duodenal biopsies. Serology, biochemical markers, and the identification of specific HLA markers aid in diagnosis. Treatment involves a lifelong gluten-free diet. This study retrospectively reviewed the medical records of 89 patients diagnosed with celiac disease in the Department of Pediatric Gastroenterology at Bursa Uludağ University Faculty of Medicine Hospital between 2018 and 2022. The most common presenting symptoms were abdominal pain (n:62, 69.7%), growth and developmental delay (n:46,51.7%), anemia (n:30,33.7%), diarrhea (n:23,25.8%), and nausea/vomiting (n:22,24.7%). One patient presented with celiac crisis, and another patient had autoimmune hepatitis at the time of diagnosis. At admission, 77 patients (%92.8) had positive anti-tissue transglutaminase IgA. In HLA-DQ screening, HLA-DQ-2 positivity was found in 45 patients (51.1%), HLA-DQ-8 positivity in 11 patients (12.5%), and both HLA-DQ-2 and HLA-DQ-8 positivity in 7 patients (8%). Endoscopic biopsy results showed Marsh Stage 3 in 62 patients (%69.7), Marsh Stage 2 in 6 patients (%6.7), Marsh Stage 1 in 13 patients (%11.6), and normal histology in 4 patients, witha gluten-free diet started with out biopsy in 4 cases. At the time of diagnosis, elevated liver enzyme levels were observed in 28 patients (31.5%) for AST and 13 patients (14.6%) for ALT, and anemia was detected in 30 patients (33.7%). The AST, ALT, and hemoglobin values of patients at the time of diagnosis were compared with those at the last visit, and a significant difference was found. In celiac disease, extraintestinal symptoms are frequently observed, and among them, elevated transaminases and anemia hold significant importance. Mild elevations in aminotransferase levels should be considered in terms of celiac hepatitis, and clinical and laboratory responses should be monitored after the diet. In cases where transaminase values do not return to the normal range with a gluten-free diet, diet compliance should be questioned, and if necessary, further laboratory tests and liver biopsy should be considered.