Soğuk Savaş sonrası dönemde Rusya’nın Orta Doğu’ya silah satışlarının analizi: Ofansif realist bir perspektif

Abstract

Bu çalışma Rusya’nın Orta Doğu’ya yönelik silah satışlarını analiz etmekte ve bu silah satışlarını ofansif realizm çerçevesinde değerlendirmektedir. Araştırma “Rusya’nın Orta Doğu’ya silah satışları ofansif realizmin varsayımları ile ne ölçüde örtüşmektedir?” temel sorusu üzerine inşa edilmekle birlikte Rusya’nın bölgeye silah satışları yalnızca ekonomik değil stratejik ve jeopolitik nedenlere dayandığı savunulmaktadır. Çalışmada Rusya’nın Orta Doğu’ya yönelik silah ticareti Rusya’nın bölgede en çok silah ihraç ettiği ülkeler üzerinden (Suriye, İran, Irak, Mısır) vaka analiziyle incelenmiştir. Teori kapsamında Suriye örneği, Rusya’nın üs kurma, doğrudan müdahale ve kapsamlı silah sevkiyatı yoluyla bölgedeki nüfuzunu kalıcı hale getirmesine olanak sağlarken; İran vakası, Rusya’nın ABD’nin bölgesel hegemonya girişimlerini dengelemek ve bölgesel rekabeti derinleştirme amacıyla silah transferlerini bir dış politika aracı haline dönüştürdüğünü göstermektedir. Mısır örneğinde ise Mısır’ın ABD’ye olan bağımlılığı kırmak ve çok boyutlu dengeleme stratejisi benimsemesi, Rusya’nın fırsatçı yaklaşım sergileyerek güç boşluğunu doldurma hedefi dikkat çekmektedir. Irak örneğinde benzer şekilde ABD’nin çekilmesiyle oluşan güç boşluğunu doldurma girişimi olarak görülmektedir. Bu bakımdan Rusya’nın Orta Doğu’daki güç projeksiyonunun farklı biçimlerini yansıtmaktadır. Çalışmanın bulguları Rusya’nın silah ihracatını yalnızca ekonomik sebeplerle değil, güç politikalarının sistemsel bir yansıması olarak ele almakta bu süreçte içsel faktörlerin de dikkate alınması gerektiğini ve ofansif realizmin tamamlayıcı teorilerle birlikte analiz edilmesi gerekliliğine işaret etmektedir.This study analyzes Russia’s arms sales to the Middle East and evaluates these sales within the framework of offensive realism. The research is built upon the central question: "To what extent do Russia’s arms exports to the Middle East align with the assumptions of offensive realism?" It is argued that Russia’s arms transfers to the region are driven not only by economic motivations but also by strategic and geopolitical considerations. The study examines Russia’s arms trade with the Middle East through case studies of the countries to which Russia exports the most weapons—namely Syria, Iran, Iraq, and Egypt. Within the theoretical framework, the Syria case demonstrates how Russia’s establishment of military bases, direct military intervention, and large-scale arms transfers have enabled it to establish a lasting influence in the region. The Iran case illustrates how Russia utilizes arms transfers as a foreign policy tool to counterbalance the United States’ regional hegemony and to deepen regional rivalries. In the case of Egypt, the country’s efforts to reduce its dependence on the United States and pursue a multidimensional balancing strategy reveal Russia’s opportunistic approach to filling strategic voids. Similarly, in the Iraq case, Russia's actions are interpreted as attempts to fill the power vacuum left by the U.S. withdrawal. These examples reflect different manifestations of Russia’s power projection in the Middle East. The findings of the study suggest that Russia’s arms exports should not be viewed solely through an economic lens but as a systemic reflection of power politics. Furthermore, the analysis indicates that internal factors must also be taken into account and that offensive realism should be complemented with additional theoretical perspectives for a more comprehensive understanding.