Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü’nün Merkezi Asya güvenliğine mevcut ve potansiyel katkıları

Abstract

Tarih boyunca istilalar ve çatışmaların eksik olmadığı bir bölge olan Merkezi Asya’da, istikrar hiçbir zaman tam anlamıyla sağlanamamıştır. Amerika Birleşik Devletleri’nin Monroe Doktrinini terk etmesiyle birlikte küresel bir güç olarak dünya siyasetinde daha aktif rol almaya başlaması, ilk etapta diğer büyük güç olan Sovyetler Birliği’ni çevreleme stratejisini gündeme getirmiştir. Sovyetler Birliği döneminde bölgeye hâkim olan Ruslar, Sovyetlerin dağılmasının ardından bu etkisini Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü (KGAÖ) aracılığıyla sürdürmeye çalışmıştır. Rusya, KGAÖ'yü Batı bloğunun çevreleme politikalarına karşı bir denge unsuru olarak konumlandırmıştır. Ancak örgüt, taahhütleri ve hedefleri çerçevesinde zaman zaman çeşitli eleştirilerin odağında yer almıştır. Bu çalışmada, KGAÖ’nün Merkezi Asya’daki etkisi neo-realist bakış açısıyla ele alınmıştır. Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla değişen güç dengeleri bağlamında sistemde istikrarın yeniden tesis edilmesine yönelik adımlar değerlendirilmiş; örgütün yapısal düzeni, gerçekleştirdiği ortak tatbikatlar ve askerî eğitim faaliyetleri incelenmiştir. Bu çerçevede, örgütün bölgedeki etkisi ya da etkisizliği analiz edilerek kapsamlı bir değerlendirme yapılmıştır.

Central Asia has historically been a region marked by constant invasions and conflicts, where stability has rarely been achieved. With the abandonment of the Monroe Doctrine, the United States began to take a more active role on the global stage and initially pursued a strategy aimed at containing its major rival, the Soviet Union. During the Soviet era, Russia maintained dominance over the region. After the dissolution of the USSR, it sought to preserve its influence through the Collective Security Treaty Organization (CSTO). Russia positioned the CSTO as a counterbalancing force against the encirclement strategies of the Western bloc. However, the organization has often faced criticism regarding its commitments and objectives. This study examines the influence of the Collective Security Treaty Organization in Central Asia from a neo-realist perspective. It evaluates the steps taken to restore balance in the international system following the collapse of the Soviet Union, focusing on the structural framework of the organization, as well as the military exercises and training activities it has conducted. Within this context, the study analyzes the effectiveness—or ineffectiveness—of the CSTO in the region.