Emek piyasası perspektifinden mesleki eğitime bakış: Meslek lisesi öğrencilerinin piyasa algısı üzerine bir araştırma (Bursa örneği)

Abstract

Mesleki eğitim politikalarının, küreselleşme süreci ve bu sürecin uzantısı olarak yeni liberal politikaların etkisiyle paradigma değisimine uğradıkları görülmektedir. “Yeni meslekçi paradigmalar”, bireylere temel mesleki becerilerin kazandırılması ve okuldan emek piyasasına geçisin pürüzsüz bir biçimde gerçeklesmesi aracılığıyla mesleki eğitim ve is piyasası arasındaki bağın güçlendirilmesini amaçlamaktadır. Söz konusu anlayısın Türk mesleki eğitim sistemi üzerindeki yansıması olan “Mesleki Eğitim ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi (MEGEP)”, modüler eğitim anlayısı ve ulusal mesleki yeterlilik sistemi ile mesleki ve teknik eğitimi (MTE) yeniden yapılandırmaktadır. Bu çalısmanın amacı, MEGEP’in etkinliğini, emek piyasasının talep (isveren) tarafı yerine arz (okuldan çalısma yasamına geçis yapacak olan öğrenciler) tarafına odaklanarak incelemek ve çıkarımlarda bulunmaktır. Bursa’da gerçeklestirilen alan arastırmasından hareketle, çalısmanın ilk boyutunda MTE gören öğrencilerin demografik özellikleri ve genel karakteristikleri tanımlanarak kendileri, okulları ve çalısma yasamı ile ilgili konulara iliskin algıları, genel lise öğrencileri ile karsılastırmalı olarak incelenmektedir. Arastırmanın ikinci boyutunda ise, MTE gören öğrencilerin emek piyasası, çalısma yasamı ve kariyer hedeflerine iliskin algılarında belirleyici olan faktörler ortaya çıkarılmaktadır. Alan arastırmasının sonuçlarına göre, MTE gören öğrencilerin düsük toplumsal statüye isaret eden farklı bir sınıfsal yapıya sahip oldukları görülmektedir. Bu gerçekten hareketle, MTE’in öğrencileri çalısma yasamına daha iyi hazırladıkları belirlenmis olmakla birlikte söz konusu öğrenciler, okuldan çalısma yasamına geçis asamasında emek piyasasına girisi ertelemeyi planlamakta ve yüksek öğretim programlarına girmeyi hedeflemektedirler. Diğer yandan, öğrencilerin çalısma yasamına yönelik algılarında ise, mesleki hedeflerine yönelik bilgi ihtiyacı, emek piyasasına geçis sürecine yönelik farkındalık, okula ve piyasaya yönelik farkındalık ve yüksek öğretime yönelik isteklilik faktörleri belirleyici olmaktadır. MEGEP ile yeniden yapılanan mesleki eğitimin temel hedef ve amaçlarının, MTE gören öğrencilerin değerlendirmeleri ile örtüsmemesi, bu çalısmanın en önemli sonucunu olusturmaktadır.

Vocational education policies are facing with paradigm shifts to be influenced by globalization process and neo-liberalism. “New vocationalist paradigms” are intending to strengthen the link between vocational education and labour market by getting individuals have key competences and making school-to-labour market transition more smooth. “Strengthening The Vocational Education and Training in Turkey (SVET)”, which is the first reflection of the new vocationalism policy on Turkish vocational and technical education system (VTE), reconstructing the VTE system in Turkey with modular cirriculum and national qualification system. This thesis aims to analyze SVET and make implications about SVET’s efficiency by focusing on the supply side (students which will make transition to labour market) than the demand side (employers) on the labour market. Firstly, it determines the VTE students’ demographical and general characteristics and investigates the perceptions about theirselves, schools and working life comparing with general education students with a field study carried out in Bursa. Secondly, the study identify underlying dimensions that comprise of VTE students toward labour market, work and career-related issues. Findings suggest that VTE students have a different class structure which refers to low social status. On the basis of this finding, although VTE still continues its efficiency to prepaire the students to working life, VTE students plan to delay the school-to-labour market process and purpose to enter a higher education programs. On the other hand, VTE students’ perceptions toward labour market, work and career-related issues based on four factors: need for career knowledge, school-to-work awarenees, school and labour market awarenees and higher education willingness. The important result of this study is to display the mismatch between the main goals and views of VTE system in Turkey and VTE students’ evaluations