T. S. Eliot’ın Türk şiirine tesiri: 1950-1980

Abstract

Bu tezde, 1950-1980 arasında T. S. Eliot'ın Türk şiirine tesiri; Ülkü Tamer, Edip Cansever, İsmet Özel, Bülent Ecevit ve Osman Türkay üzerinden incelenmektedir. Modernist şiirin öncü isimlerinden Eliot'ın gelenekle yeniliği birleştiren, metafizik ve mitolojik unsurları kullanan poetikası, özellikle şehirleşmenin ve yabancılaşmanın hız kazandığı bu dönemde Türk şairleri üzerinde etkili olmuştur. Çalışmada Eliot’ın temel kavramları (nesnel karşılık, mitik yöntem, gelenek gibi) ile Türk şairlerinin eserleri karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Araştırmanın bulgular bölümünde, Harold Bloom’un "tesir endişesi" kuramından hareketle Türk şairlerinin Eliot'a yönelik tutumları değerlendirilmiş; özellikle mitik kral-kurban anlatısı, kentsel katabasis arketipi ve nesnel karşılık kavramının Eliot'ın tesirini anlamada temel oluşturduğu saptanmıştır. Böylece Eliot'ın modernist Türk şiirinin şekillenmesinde belirleyici bir rol oynadığı sonucuna varılmıştır. Ayrıca çalışma, Eliot’ın eserlerinin Türk şiirinde manevi ve kültürel yenilenme arayışına ilham olduğunu göstermektedir. Sonuçta tez, Eliot'ın Türk şiirindeki etkisinin günümüz toplumunda anlam kaybı, yabancılaşma ve kimlik krizleri gibi modern sorunların anlaşılması açısından önem taşıdığını vurgulamaktadır.

This thesis examines the influence of T. S. Eliot on Turkish poetry between 19501980, focusing on poets Ülkü Tamer, Edip Cansever, İsmet Özel, Bülent Ecevit, and Osman Türkay. Eliot, a pioneer of modernist poetry, profoundly impacted these poets through his poetics, which integrates tradition and innovation, metaphysical inquiries, and mythological elements—especially pertinent during a period of intense urbanization and alienation in Turkey. The study employs a comparative analysis of Eliot's core concepts (objective correlative, mythical method, tradition) and the works of Turkish poets. Utilizing Harold Bloom’s theory of the "anxiety of influence," the thesis assesses Turkish poets' responses to Eliot, identifying the mythical king-sacrifice narrative, urban katabasis archetype, and the concept of objective correlative as pivotal in comprehending Eliot's influence. Consequently, it concludes that Eliot significantly shaped modernist Turkish poetry. Additionally, the research demonstrates that Eliot's works laid a foundation for spiritual and cultural renewal within Turkish poetry. Ultimately, the thesis underscores that Eliot's influence on Turkish poetry provides insight into contemporary societal issues such as loss of meaning, alienation, and identity crises.