Türkiye piyasasında zeytinyağı fiyatlarını etkileyen faktörlerin analizi

Abstract

Bu çalışma, Türkiye zeytinyağı piyasasında "sürdürülebilir etkin tarım özellikleri" ve diğer özelliklerin fiyat üzerindeki etkisini tahmin etmeyi amaçlamaktadır. Çalışmada, ürün farklılaştırmasına en uygun zeytinyağı olan natürel sızma zeytinyağının (NSZY) belirlenen ürün özelliklerine ait örtük fiyatları, oluşturulan hedonik fiyat modeli yardımıyla tahmin edilmiştir. Veri seti, belirlenen e-ticaret sitelerinden Ağustos 2021 döneminde toplanan 325 NSZY gözleminden oluşturulmuştur. Tahmin sonuçlarına göre, en yüksek örtük fiyata sahip değişken 14,31 TL/l ile lider marka olurken, bunu sırasıyla; 12,41 TL/l ile organik tarım ve 11,99 TL/l ile yüksek polifenol içeriği izlemiştir. Sürdürülebilir etkin tarım özellikleri olarak belirlenen tüm özellikler için pozitif yönlü ve istatistiksel olarak anlamlı sonuçlara ulaşılırken, bu niteliklerin toplam örtük fiyatı 30,42 TL/l olarak belirlenmiştir. Gerek sürdürülebilir etkin tarım özelliklerinin gerekse de yüksek polifenol içeriği ve erken hasat gibi NSZY’larında kalite ile ilişkilendirilen özelliklerin pozitif yönlü örtük fiyatlara sahip olduğu göz önünde bulundurulduğunda, piyasada oluşan fiyatların üreticileri daha kaliteli ve daha sürdürülebilir NSZY’ları üretmeye teşvik ettiği ifade edilebilir. Ancak ilgili özellikler için tahmin edilen örtük fiyatların korunması ve geliştirilmesi için bu özellikleri teşvik eden yasal düzenlemelerin hayata geçirilmesi gerekmektedir. NSZY özelliklerinin yasal düzenlemeler ve sıkı denetimler ile teşvik edilmesi sayesinde, tüketicilerin kaliteli NSZY’larına erişimi mümkün olacağı gibi üreticilerin emekleri de korunmuş olacaktır.

This study aims to estimate the effects of "sustainable efficient agriculture characteristics" and other characteristics on the price of olive oil market in Turkey. In the study, the implicit prices of the determined product features of extra virgin olive oil (EVOO) which is the most suitable olive oil for product differentiation are estimated by using hedonic price model. The data set contains 325 EVOO observations that were collected in August 2021 from selected e-commerce sites. According to the estimation results; the highest implicit price variable is the leading brand with 14.31 TL/l, following that organic agriculture with 12.41 TL/l and high polyphenol content with 11.99 TL/l. While positive and statistically significant results are obtained for all the features determined as sustainable efficient agriculture; the total implicit price of these features is calculated as 30.42 TL/l. Considering the fact that sustainable efficient agriculture characteristics and the characteristics associated with the quality of EVOO such as having high polyphenol content and early harvest have positive implicit prices, it may be stated that the price formed in the market encourages the producers to produce higher quality and more sustainable EVOO. However, in order to maintain and improve the estimated implicit prices for the relevant characteristics, it is considered that legal regulations that will promote these features should be implemented. When the EVOO traits are promoted with legal regulations and strict controls, consumers’ access to quality EVOO and the labor of producers will be assured.