Eriyik çekim yöntemiyle poliester iplik üretiminde koku önleyici özelliğin kazandırılması ve geleneksel uygulamalarla karşılaştırılarak performans özelliklerinin incelenmesi

Abstract

Tekstil ürünlerinden konfor ve fonksiyonellik bir arada beklenmektedir. Günlük giysilerden ev tekstili uygulamalarına, medikal tekstillerden aktif giyime kadar birçok alanda, belirli işlevsellikler ve estetik ihtiyaçlar ön plandadır. Gündelik yaşamda sürekli olarak insan vücudu ile temas halinde olan kumaşların, istenmeyen kokulara karşı dayanıklı olması istenmektedir. Kumaşlarda koku yönetimi incelendiğinde kumaş yapısı ve lif türünün, koku oluşumunu etkileyen önemli parametrelerden olduğu görülmektedir. Özellikle poliester gibi hidrofobi lifler, kokuyu tutma eğilimindedir. Hava geçirgenliği, nem tutma kapasitesi ve yüzey morfolojisi, koku tutunmasını etkilemektedir. Tekstil ürünlerine mikrokapsülasyon, kaplama ve emdirme gibi yüzey işlemleri ile koku önleyicilik kazandırılabilmektedir. Duyusal değerlendirme yöntemleri, gaz kromatografisi-kütle spektrometresi gibi kimyasal analiz yöntemleri ve mikrobiyolojik testlere tabii tutularak performans değelendirmeleri yapılmaktadır. Poliester, hidrofobik yapısı nedeniyle koku tutma eğilimi yüksek bir polimerdir. Dünya çapında en çok kullanılan sentetik lif olması ve dolayısıyla tekstil ürünlerinde büyük bir paya sahip olması nedeniyle de koku önleyici özelliğe sahip olması önem arz etmektedir. Ayrıca tekstil ürünlerine kazandırılan fonksiyonel özelliklerin kalıcılığının yüksek olması da beklenmektedir. Lif içerisine entegre edilen katkıların yıkama dayanımı ve uzun vadeli performans açısından kaplama/terbiye işlemlerinden daha avantajlı olduğu birçok çalışmada vurgulanmaktadır. Bu kapsamda en çok tercih edilen yöntemlerden biri eriyik çekim yöntemi ile iplik üretimidir. Bu tezde poliester kumaşlara kazandırılan koku önleme özelliğinin, ipliklere masterbatch formunda entegre edilerek kazandırılmasına ve kesit tipi, hammadde türü gibi parametreler değiştirilerek kazandırılan koku önleme özelliğinin iplik özelliklerine etkisine odaklanılarak sonuçlar paylaşılmıştır.

Comfort and functionality are both expected from textile products. From everyday clothing to home textile applications, from medical textiles to activewear, specific functional and aesthetic needs take priority. In daily life, fabrics that are in constant contact with the human body are expected to be resistant to unpleasant odors. When odor management in fabrics is examined, it is seen that fabric structure and fiber type are important parameters affecting odor formation. In particular, hydrophobic fibers such as polyester tend to retain odors. Air permeability, moisture retention capacity, and surface morphology also influence odor retention. Textile products can be endowed with odor-preventing properties through surface treatments such as microencapsulation, coating, and impregnation. Performance evaluations are conducted using sensory evaluation methods, chemical analysis methods such as gas chromatography-mass spectrometry, and microbiological tests. Polyester is a polymer with a high tendency to retain odors due to its hydrophobic structure. Given that it is the most widely used synthetic fiber worldwide and therefore has a large share in textile products, having odor-preventing properties is of great importance. Additionally, the functional properties imparted to textile products are also expected to have high durability. It has been emphasized in many studies that additives integrated into the fiber provide better wash durability and long-term performance compared to coating/finishing treatments. One of the most preferred methods in this context is the production of yarn through melt spinning. In this thesis, the odor-preventing feature imparted to polyester fabrics has been achieved by integrating additives into the yarns in masterbatch form. The results focus on the effects of this odor-preventing property on yarn characteristics by varying parameters such as cross-sectional shape and raw material type.