Emîn Ahsen Islâhî ve Tedebbür-i Kur’ân tefsirindeki yöntemi

Abstract

Bu çalışmada, Emîn Ahsen Islâhî’nin Kur’ân tefsir metodolojisi sistematik bir şekilde incelenmiştir. Çalışmanın temel amacı, Islâhî’nin eserinde kullandığı yöntemlerinin tahlilini yapmaktır. Bunu sağlayabilmek için müfessirin hayatı ve eserleri hakkında genel bir çerçeve sunulmuş, ardından Tedebbür-i Kur’ân adlı tefsiri temel alınarak yönteminin ana unsurları analiz edilmiştir. Araştırma kapsamında, Islâhî’nin tefsirinde merkeze aldığı dâhilî ve hâricî vasıtalar ele alınmıştır. Dâhilî vasıtalar; Kur’ân’ın dili, nazmı ve kendi kendini tefsiri olmak üzere üç başlık altında incelenirken, hâricî vasıtalar ise hadis, sahâbe sözleri, nüzûl sebepleri, tefsir kaynakları, semavî kitaplar ve İslâmiyet öncesi Arap tarihi gibi unsurlar çerçevesinde değerlendirilmiştir. Özellikle nazm teorisinin Islâhî’nin yorum yöntemindeki merkezi rolü vurgulanmıştır. Çalışma sonucunda, Islâhî’nin Kur’ân’ı yorumlama yönteminin, bütüncül bir nazm anlayışına dayandığı, Kur’ân’ın iç tutarlılığını esas aldığı ve geleneksel tefsir birikimini dikkate almadan bağımsız bir yaklaşım benimsediği tespit edilmiştir. Bu bağlamda araştırma, Islâhî’nin metodolojisinin sistematik bir analizini sunarak, onun tefsir anlayışının temel ilkelerini ortaya koymaktadır.This study examines Amin Ahsan Islahi’s tafsir, Tadabbur-e-Qur’an, with a focus on his exegetical methodology of the Qur’an. It provides a brief overview of his life and academic contributions, followed by a comprehensive analysis of the key components of his methodology, with particular emphasis on Tadabbur-e-Qur’an. The study explores the internal and external means Islahi employs in his exegesis. The internal means are categorized into three: the language of the Qur’an (Classical Arabic), the principle of coherence (nazm), and the Qur’an’s self-exegesis. The external means include hadith, the sayings of the Companions, occasions of revelation, classical tafsir sources, earlier heavenly scriptures, and pre-Islamic Arab history. Particular emphasis is placed on the central role of coherence in Islahi’s interpretative framework.The findings indicate that Islahi adopts a holistic exegetical approach rooted in the Qur’an’s internal consistency, emphasizing coherence while largely independent of traditional tafsir sources. In this context, the study examines his methodology and highlights the fundamental principles of his Qur’anic interpretation.