Sahâbenin “Emera” lafzıyla hadis rivâyeti

Abstract

Sahâbenin, şer’î delillerin önemli bir kısmını oluşturan emirlere yaklaşımı onları nasıl anladıklarıyla yakından ilişkilidir. Aynı şekilde bu tür rivâyetleri aktarım şekilleri de bu anlayıştan bağımsız değildir. Bu durum anlayışın aktarıma/rivâyete etkisi bağlamında incelenebileceği gibi, aktarım esnasında kullanılan rivâyet formlarından hareketle aktaranın din algısı ve dünya görüşü de tespit edilebilecektir. Bu da her bir rivâyet formunu müstakil incelemeyi gerekli kılmaktadır. Bu bağlamda çalışmanın; Birinci bölümünde, “emera” formu üzerinde genişçe durulmuş, “e-m-r” kelimesinin kökenine inilmiş, kavramlaşmadan evvelki anlam ve kullanımları tespit edilmiştir. Söz konusu lafzın sözlüklerde, ilk dönem Arap şiirinde, belâgatte, fıkıh usûlünde, Kur’ân-ı Kerim’de, Hz. Peygamber’in ve sahâbenin lisânında karşılık bulduğu manalar ortaya konulmuştur. Böylece sahâbe “emeranâ Rasûlullah/Resûlullah bize emretti” derken ne demek istedikleri tespit edilmeye çalışılmıştır. İkinci bölümünde sahâbenin, emir içerikli rivâyetleri anlayışları, emirler karşısında gösterdikleri tepkileri ve “emera” lafzını hangi manalarda kullandıkları incelenmiştir. Üçüncü bölümünde, emir içerikli hadislerin “emera formu altında” nasıl nakledildiği ve bu naklin doğurduğu sonuçlar ortaya konulmuştur. Söz konusu meselelerin hadis ve fıkıh usûlünde nasıl ele alındığı işlenmiştir. Ayrıca emirlerin sahâbe tarafından bu form altında nasıl metinleştirildiği misaller ışığında gösterilmiş ve niçin metinleştirildiği anlaşılmaya çalışılmıştır. Sonucunda ise, ulaşılan bulgular belirtilerek doğru anlamın ortaya konulmasına katkı sunulmaya çalışılmıştır.

The companions' perspective on the commandments, which play a crucial role in religious evidence, is closely intertwined with their understanding of them. Similarly, the methods of communicating these narratives are interconnected with this comprehension. This situation can be analyzed within the framework of how comprehension impacts transmission and narration. Additionally, the religious perception and worldview of the transmitter can be inferred from the narrative forms employed in the transmission. This compels us to meticulously scrutinize each narrative form on its own. In this context; The first chapter provided a comprehensive analysis of the “amara” form, which involves the phenomenon of commanding. This included a meticulous examination of the etymology behind the word “a-m-r,” as well as its various meanings and applications before conceptualization. The specific phrase is referenced in dictionaries, early Arabic poetry, rhetoric, fiqh methodology, the Holy Quran, and the teachings of Prophet Muhammad. The meanings found in the languages of the Prophet and his companions were revealed. Thus, it was tried to determine the meanings in the companions' minds when they said, “Amarana Rasulullah/Rasulullah ordered us.” In the second part, the companions' understanding of the narrations containing orders, their reactions to the orders, and the meanings in which they used the word “amara” were examined. In the third chapter, how hadiths containing commandments were transmitted “under the form of emera” and the consequences of this transmission were revealed. How the issues in question are handled in the hadith and fiqh method is discussed. In addition, how the companions textualized the orders in this form was shown in the light of examples, and it was tried to understand why they were textualized. As a result, an attempt was made to contribute to revealing the correct meaning by stating the findings obtained.