Türkiye için döviz kurlarının belirlenmesinde portföy dengesi yaklaşımı

Abstract

Döviz kuru belirlemeye yönelik portföy dengesi yaklaşımı, 1973'te esnek döviz kurlarına geçişin ardından Mali Piyasalar Yaklaşımı modellemesinin temel bir yönü olarak ortaya çıkmaktadır. Satın alma gücü paritesi (PPP) modeli veya ödemeler dengesine yönelik parasal yaklaşım gibi geleneksel modellerin aksine, portföy dengesi yaklaşımı para ve tahviller gibi iki temel varlığın dinamiklerini bütünleştirmektedir. Bu yaklaşım, döviz kurlarının para politikası, cari hesap bakiyeleri ve servet arasındaki etkileşimden nasıl etkilendiğine dair ayrıntılı bilgi sunmaktadır. Bu çalışmada, portföy dengesi modeli, döviz kuru dalgalanmalarını açıklamadaki etkinliğini değerlendirmek için Ekim 2005'ten Aralık 2022'ye kadar olan dönemde Türkiye ekonomisine uygulanmıştır. Analiz Lee ve Strazicich (2003), Narayan ve Popp (2010) ve Silvestre, Kim ve Perron (2009) tarafından geliştirilen birim kök testleri gibi gelişmiş hem teorik hem de ampirik ekonometrik teknikleri içermektedir. Bai ve Perron (2003) metodolojisi, döviz kurunu etkileyen faktörlerin incelenmesini sağlayarak çoklu yapısal kırılmaları tespit etmek için kullanılmaktadır. Bulgular, Türkiye'deki döviz kurlarının yabancı tahviller ve faiz oranları da dahil olmak üzere varlık piyasası faktörlerinden önemli ölçüde etkilendiğini ortaya koyarak, ekonominin istikrara kavuşturulmasında politika müdahalelerinin kritik rolünü vurgulamaktadır. Bu çalışma, Türkiye'nin ekonomik dinamiklerinin anlaşılmasını derinleştirmeye yardımcı olacak ve küresel finansal güçlerin yerel politikalarla nasıl etkileşime girdiğine dair değerli bilgiler sunmaktadır. Türkiye küresel ekonomideki yolunda ilerlemeye devam ederken, bu bulgular devam eden yapısal değişiklikler karşısında ekonomik dayanıklılığı ve istikrarı artırmak için stratejilerin geliştirilmesini sağlayacaktır.

The portfolio balance approach to exchange rate determination became a significant part of the Financial Markets Approach modeling after the transition to flexible exchange rates in 1973. Unlike traditional models such as the purchasing power parity (PPP) model or the monetary approach to the balance of payments, the portfolio balance approach considers the dynamics of two key assets - money and bonds. This approach offers detailed insights into how exchange rates are influenced by the interplay between monetary policy, current account balances, and wealth. In a study covering the period from October 2005 to December 2022, the portfolio balance model is applied to the Turkish economy to assess its effectiveness in explaining exchange rate fluctuations. The analysis incorporates advanced theoretical and empirical econometric techniques such as unit root tests developed by Lee and Strazicich (2003), Narayan and Popp (2010), and Silvestre, Kim, and Perron (2009). Moreover, the Bai and Perron (2003) methodology is utilized to identify multiple structural breaks by examining the factors affecting the exchange rate. The findings reveal that exchange rates in Turkey are significantly influenced by asset market factors, including foreign bonds and interest rates, emphasizing the crucial role of policy interventions in stabilizing the economy. This study aims to provide deeper insights into Turkey's economic dynamics and contribute to understanding how global financial forces interact with domestic policies. As Turkey continues to navigate its position in the global economy, these findings will help develop strategies to bolster economic resilience and stability in the face of ongoing structural changes.