Bursa ili topraklarının yarayışlı çinko durumu ve bu topraklarda çinko miktarlarının belirlenmesinde kullanılacak yöntemler

Abstract

Bursa ili topraklanın temsilen alınan 40 toprak örneği üzerinde 9 farklı ekstraksiyon yöntemi uygulanarak toprakların bitkiye yarayışlı çinko içerikleri saptanmıştır. Serada her bir deneme toprağına artan düzeylerde uygulanan çinkonun etkisiyle mısır bitkisinin kuru madde miktarı, çinko içeriği ve topraktan kaldırdığı çinko miktarının istatistiki olarak önemli düzeylerde arttığı belirlenmiştir. Deneme topraklarının yarayışlı çinko miktarlarını belirlemek için kullanılan yöntemler biyolojik indekslerle yüksek korelasyonlar göstermiştir. Bu ekstraksiyon yöntemleri ile biyolojik indeksler arasındaki korelasyon katsayılarının önemine göre yöntemlerin önem sıralaması; 0.01 M HEDTA > 0.005 M DTPA+0.01 M CaCl2+0.1 M TEA > 0.1 N HC1 > 0.01 M Na^DTA+l M (NH4)2C03 > 0.01 M Na2EDTA > 1 N NH4OAC > 0.01 M Na2EDTA+l N NH4OAC > 0.05 N HC1+0.025 N H2S04 > 0.01 M CaCl2 şeklinde bulunmuştur. 0.01 M HEDTA, 0.005 M DTPA+0.01 M CaCl2+0.1 M TEA, 0.1 N HC1 ve 0.01 M Na^DTA+1 M (NH4)2C03 yöntemleri biyolojik indekslerle yüksek korelasyonlar verdiği için bu yöntemlerden herhangi biri Bursa ili topraklarında yarayışlı çinko miktarım belirlemek amacıyla kullanılabilir. Ancak bu yöntemlerden 0.1 N HC1 yöntemi biyolojik indekslerle yüksek korelasyon katsayılarını vermesi, uygulama kolaylığı ve diğer yöntemlere göre daha ekonomik olması nedeni ile en uygun yöntem olarak önerilmektedir.

Fourty representative soil samples were collected across the Bursa province and analyzed for plant available zinc content of soil by using nine extraction methods. Each soil was tested in the greenhouse for corn plant response in relation to zinc fertilization. Based on the results obtained dry matter yield, zinc content and total zinc uptake of corn increased statistically significant with the increasing amount of zinc added to the soils. The methods used for predicting available zinc content of the soils exhibited a high degree of correlation with the biological indexes. According to the significances of the correlation coefficients between the methods and biological indexes the efficiency of the extractants in the assessment of available soil zinc was arranged as follow; 0.01 M HEDTA > 0.005 M DTPA+0.01 M CaCl2+0.1 M TEA > 0.1 N HC1 > 0.01 M Na2EDTA+l M (NH4COs > 0.01 M Na2EDTA > 1 N NH4OAC > 0.01 M Na2EDTA+l N NH4OAC > 0.05 N HC1+0.025 N H2S04 > 0.01 M CaCl2. Therefore giving a high correlation coefficient between biological indexes, any of these methods (0.01 M HEDTA, 0.005 M DTPA+0.01 M CaCl2+0.1 M TEA, 0.1 N HC1 and 0.01 M Na2DTA+1 M (NH4)2C03) could be proposed to determine the plant available zinc content of the soils. However 0.1 N HC1 methods could be suggested as the best determination methods for assesing availability of zinc in the soil by the reason of high correlation coefficient, facilities and economicality.