Orta Anadolu’da Kalkolitik Dönem süresince doğal çevrenin yerleşmeler üzerindeki etkileri ve Güvercinkayası

Abstract

Tarihöncesi topluluklar sosyal yapılarının devamlılığı, değişim ve gelişimini sağlayan pek çok günlük faaliyet ve organizasyonda çevreyle yakın bir ilişki içinde olmuştur. Bu çalışmada Orta Anadolu Kapadokya Bölgesi’nde yer alan Güvercinkayası yerleşmesi merkeze alınarak, insanların yaşamlarını sürdürdükleri alanlar ve doğal çevreyle ilgili araştırmalar derlenerek, çevrenin yerleşmelere etkisi anlaşılmaya çalışılmıştır. Bu amaçla Güvercinkayası ile aynı bölgede yer alan ve kültürel etkileşimin izlerini gördüğümüz kazısı yapılan, yüzey araştırmaları ile tespit edilen çeşitli insan faaliyet alanlarından elde edilen arkeolojik ve arkeometrik veriler incelenmiş, böylece bölge içi ve bölgeler arası ilişkileri karşılaştırmak mümkün olmuştur. Ayrıca iklim, volkanizma, flora, fauna ve hammadde kaynakları gibi farklı bağlamlarda yapılan araştırmalar çevresel veriler olarak ele alınmıştır. Anadolu’nun genelinde olduğu gibi Orta Anadolu Bölgesi’nde de Kalkolitik ile ilgili bilgilerimiz sınırlı olmakla birlikte güncel veriler sayesinde bugün artık daha fazla bilgiye sahibiz. Erken Kalkolitik Dönem’den Geç Kalkolitik Dönem’e kadar kronoloji vermek artık mümkündür. Volkanik Kapadokya Bölgesi’nde Kalkolitik Dönem ile ilgili başlıca araştırmalardan biri Güvercinkayası’nda yapılmıştır. Tamamı kazılan yerleşmede Orta ve Geç Kalkolitik Dönem’lere tarihlenen bulgu ve buluntular incelenmiş ve kültürel etkileşimleri sorgulanmıştır. Elde edilen sonuçlarla, Volkanik Kapadokya Bölgesi’nde yaşayan Kalkolitik toplulukların çevreyle ilişkileri anlaşılmaya çalışılmıştır. Bu bağlamda, doğal çevrenin insan yaşamına etkisi, yer seçimini etkileyen faktörler, hammaddeye yakınlık, geçim ekonomisi vb. sorulara yönelik açıklamalar yapılmaya çalışılmıştır.

Prehistoric communities had a close relationship with the environment in many daily activities and organizations that ensured the continuity, change and development of their social structures. In this study, the Güvercinkayası settlement in the Central Anatolian Cappadocia Region was taken as the center of attention, and research on the natural environment and the areas where people lived was compiled to understand the impact of the environment on settlements. For this purpose, archaeological and archaeometric data obtained from excavated and surveyed human activity areas in the same region as Güvercinkayası, where we see traces of cultural interaction, have been analyzed, thus making it possible to compare intra-regional and inter-regional relations. In addition, research on different contexts such as climate, volcanism, flora, fauna, and raw material resources are considered as environmental data. Although our knowledge about the Chalcolithic in Central Anatolia, as in Anatolia in general, is limited, we now have more information thanks to recent data. It is now possible to give a chronology from the Early Chalcolithic to the Late Chalcolithic. One of the main researches on the Chalcolithic Period in the Volcanic Cappadocia Region was conducted at Güvercinkayası. Finds and artifacts dating to the Middle and Late Chalcolithic Periods were analyzed and their cultural interactions were questioned. With the results obtained, the relationship of the Chalcolithic communities living in the Volcanic Cappadocia Region with the environment was tried to be understood. In this context, the impact of the natural environment on human life, factors affecting site selection, proximity to raw materials, subsistence economies etc. have been attempted to be discussed.