Orta Asya ülkelerinde İslami finansın gelişiminde karşılaşılan sorunlar ve fırsatlar: Kırgızistan örneği

Abstract

Çalışmanın konusu, İslami finansın Kırgızistan örneği üzerinden Orta Asya ülkelerindeki gelişimi, oluşturmaktadır. Bu kapsamda, Orta Asya ülkeleri tecrübesini de dikkate alarak Kırgızistan’da İslami finansın gelişiminde yaşanan sorunlar ile fırsatların ortaya konulması ve bu sorunlara çözüm önerileri sunulması amaçlanmaktadır. Araştırmada, İslami finans kurumlarının uzmanları, uygulayıcıları ve temsilcileriyle yarı yapılandırılmış derinlemesine mülakatlara dayanan nitel bir araştırma yöntemi olan derinlemesine görüşme (deep interview) tekniği ve SWOT analiz aracı kullanılmıştır. Görüşmeler 1 Kasım 2024- 1 Mayıs 2025 tarihleri arasında yüz yüze ve çevirim içi şeklinde Kırgızistan ve Türkiye’de gerçekleştirilmiştir. Görüşme, alana yönelik farklı gruplardan oluşan 8 kişiyle yapılmıştır. Görüşme yapılan kişiler düzenleme ve denetim grubu, İslami finans kurumları uzmanları, akademisyenler ve araştırmacılardan seçilmiştir. Görüşme esnasında tüm katılımcılar ses kaydı alınmasına izin vermiştir. Yapılan derinlemesine görüşmeler sonucunda, İslami finans sisteminin gelişimini kısıtlayan temel sorunları yansıtan yedi ana konu başlığı belirlenmiştir. Bu konu başlıkları mülakat katılımcılarının görüşleri, gözlemleri ve değerlendirmeleri temelinde oluşturulmuştur. Bu bağlamda Kırgızistan’da İslami finansın gelişimini engelleyen sorunlar: sınırlı yasal ve düzenleyici çerçeve; Şeriat kurullarının bağımlılığı; halkın farkındalık düzeyinin düşük olması; güven eksikliği ve meşruiyet tartışmaları; devlet desteğinin yeterli olmaması; İslami sermaye yatırımlarının teşvik edilmemesi ve siyasi istikrarsızlık; nitelikli kadro eksikliği şeklindeki başlıklar altında değerlendirilmişitir. Çalışma doğrultusunda Kırgızistan'ın İslami finans alanında önemli bir potansiyele sahip olduğu ancak bunun kurumsal yönlendirme, insan kaynakları eğitiminde reform, yatırım için teşviklerin oluşturulması ve düzenleyici çerçevenin geliştirilmesi gibi stratejilerin uygulanmasıyla gerçekleşeceği sonucuna varılmıştır.The subject of the study is to examine the development of Islamic finance in Central Asian countries through the case of Kyrgyzstan. In this context, taking into account the experience of Central Asian countries, it is aimed to reveal the problems and opportunities in the development of Islamic finance in Kyrgyzstan and to offer solutions to these problems. In the research, a qualitative research method based on semi-structured in-depth interviews with experts, practitioners and representatives of Islamic financial institutions, in-depth interview technique and SWOT analysis tool were used. The interviews were conducted face-to-face and online in Kyrgyzstan and Turkey between November 1, 2024 and May 1, 2025. The interview was conducted with 8 people from different groups in the field. The interviewees were selected from the regulatory and supervisory group, Islamic financial institutions experts, academics and researchers. All participants gave permission to be audio recorded during the interview. As a result of the in-depth interviews, seven main topics were identified, reflecting the main problems limiting the development of the Islamic finance system. These topics are based on the recurring opinions, observations and assessments of the interview participants. In this context, the problems hindering the development of Islamic finance in Kyrgyzstan are: limited legal and regulatory framework; dependence on Sharia boards; low level of public awareness; lack of trust and legitimacy debates; insufficient state support; lack of incentives for Islamic capital investments and political instability; lack of qualified staff. The study concludes that Kyrgyzstan has a significant potential in the field of Islamic finance, but this will be realized through the implementation of strategies such as institutional orientation, reform of human resources training, creation of incentives for investment and development of the regulatory framework.