Mahalle düzeyinde kadınların siyasal katılımı: Bursa ili özelinde kadın mahalle muhtarları, muhtar azaları ve mahalle sakinleri üzerine bir araştırma

Abstract

Günümüzde, geçmişe göre artmış olmakla birlikte, kadınların siyasal katılım ve temsil düzeyleri Türkiye dahil pek çok ülkede erkeklerin hayli gerisinde kalmaktadır. Bu yapısal eşitsizlik durumunu gerek siyaset bilimi gerek kamu yönetimi disiplinleri içinde,1970’li yıllardan itibaren ‘siyasetin kapsamı’, ‘kadınların siyasal katılım ve temsili’, ‘toplumsal cinsiyete duyarlı eşitlikçi kamu politikaları’ gibi temalar altında ele alan kapsamlı bir feminist bilgi birikimi oluşmuştur. Bu birikim, özel ve kamusal alan ayrımının reddedilmesi, insani ve sivil erdemlerin erkeklik normları üzerinden tanımlanması ile kadınların doğa ve/veya akıl-dışılıkla özdeşleştirilmesine yönelik eleştiriler ve hukuki ve siyasal yapının içerdiği kadınlara yönelik ayrımcılık konularında ortaklaşmaktadır. Bu araştırmanın temel amacı, feminist kuramın yaptığı katkılardan yararlanarak kadınların mahalle düzeyindeki siyasal katılım ve temsil durumlarını incelemektir. İkinci amacı ise mahalle yönetimine liderlik etmek için bir kadının aday olmasının ve muhtar seçilmesinin kadınların mahalle ölçeğinde kamusal alana katılım düzeyi ve niteliğine etkisini incelemektir. Nitel araştırma yönteminin benimsendiği çalışma kapsamında, Bursa ilinde yer alan altı ayrı ilçede, toplam on dokuz mahallede, on dokuz mahalle muhtarı, beş muhtar azası ve yedi mahalle sakini olmak üzere toplam otuz bir kadın ile yarı-yapılandırılmış derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler büyük oranda tematik analiz ve onu tamamlayan şekilde betimsel istatistik analizi yöntemleriyle değerlendirilmiştir. Çalışma sonunda, kadın muhtarların genel olarak ‘özen etiğini’ bilinçsiz de olsa yöneticilik tarzlarına yansıttıkları görülmüştür. Mahallenin kendine özgü sosyo-mekansallığının da etkisiyle kamu yöneticileri olarak görev yaptıklarında özel alanlara erkeklere göre daha rahat ulaşabildikleri ve özel olanın kamusal alana taşınmasına katkı yaptıkları tespit edilmiştir. Kadınların muhtar adayı olmaları ve muhtar seçilmelerinin, aza seçiminde kadınların varlığına dikkat etmeleri nedeniyle, kadınların tanımlayıcı temsilini genel olarak arttığı anlaşılmıştır. Kadınların asli temsilinin mahalle ölçeğinde belirli bir düzeyde gerçekleştiği görülse de mahalle üstü ölçeklerde bu yönde olumlu bir sonuca ulaşılmamıştır.

Today, although it has increased compared to the past, women's political participation and representation levels remain far behind men in many countries, including Turkey. Since the 1970s, a comprehensive feminist knowledge has emerged addressing this structural inequality, both within the disciplines of political science and public administration, under themes such as 'the scope of politics', 'political participation and representation of women', and 'gender-sensitive public policies'. The rejection of the distinction between private and public spheres, criticisms of the identification of women with nature and/or irrationality, the definition of human and civil virtues through masculine norms and the discrimination against women contained in the legal and political structure seem to be the common themes. The main purpose of this research is to examine women's political participation and representation at the neighborhood level by referring to the contributions of feminist theory. The second aim is to examine the effects of female mukhtars on the level and quality of women's participation in public sphere at the neighborhood scale. Within the scope of the study, in which the qualitative research method was adopted, semi-structured in-depth interviews were conducted with a total of thirty-one women, including nineteen neighborhood headmen, five headmen, and seven neighborhood residents, in six different districts in the province of Bursa, in a total of nineteen neighborhoods. The data obtained was largely evaluated by thematic analysis and complementary descriptive statistical analysis methods. The study has shown that female mukhtars generally reflected the 'ethic of care' in their management styles, even if unconsciously. It has been determined that, with the influence of the unique socio-spatial nature of the neighbourhood, when they serve as public administrators, they can access private spaces more easily than men and contribute to the inclusion of some private issues into the public sphere. It has been understood that the descriptive representation of women in general increases as women are elected as mukhtars since they pay attention to the presence of women in the selection of the neighbourhood council. Although it is seen that the substantive representation of women partially occurs at the neighborhood scale, no positive results have been obtained in this sense ast the supra-neighborhood scales.