Çok boyutlu ölçekleme yöntemi ile benign vokal kord lezyonlarının klinik özelliklerinin ve yaşam kalitesi etkilerinin analiz edilmesi

Abstract

Bu çalışma, tek taraflı benign vokal kord lezyonu ve paralizisi tanısı almış bireylerde demografik, alışkanlık, akustik ses özelliklerinin ve yaşam kalitesinin klinik alt gruplar arasındaki ayrışma örüntülerini çok boyutlu ölçekleme (ÇBÖ) yöntemi ile ortaya koymayı amaçlamıştır. Ordinal, sürekli ve kategorik değişkenlerden oluşan karma yapılı verilerin çok boyutlu örüntülerini incelemek amacıyla non-metrik ÇBÖ yöntemi kullanılmıştır. Her bir model Kruskal stres değeri ve R² açıklayıcılık oranları temel alınarak değerlendirilmiş; grafik düzleminde ortaya çıkan kümelenmeler, gruplar arası ayrışma ve grup içi homojenlik yorumlanmıştır. Çalışmaya dahil edilen 90 hastanın %67,8’i kadın olup, yaş ortalaması 43,34 ± 11,3 yıl olarak bulunmuştur. Katılımcıların en yaygın lezyonu vokal kord nodülü (%31,1) olup, bunu polip (%27,8), paralizi (%24,4) ve kist (%16,7) izlemektedir. Cinsiyete göre renk kodlaması yapılan grafiklerde, kadın ve erkek bireylerin tüm patoloji gruplarına dağılmış olduğu; belirgin bir cinsiyet temelli kümelenmenin ise akustik ses analizleri ve yaşam kalitesi anketlerine ait değişkenlerin dahil edildiği modellerde olduğu görülmüştür. Sadece akustik parametreler ve yaşam kalitesi puanlarını içeren modellerde, verileri çok güçlü temsil edecek düzeyde düşük stres değerleri elde edilmiştir. Akustik ses analizi ve yaşam kalitesi anket skorları açısından ise vokal kord paralizileri diğer gruplardan ayrışırken, polipler içiçe kümelenmiş, nodüller ve kistler heterojen saçılım göstermiştir. Sonuç olarak, cinsiyetin, benign vokal kord hastalıklarının değerlendirilmesinde akustik ses analizleri ve yaşam kalitesi anketleri açısından güçlü ayrıştırıcı araçlar olduğu ortaya koyulmuştur. Non-metrik ÇBÖ yöntemi, karmaşık klinik verilerin örüntüsel analizinde anlamlı sonuçlar üretmiş ve özellikle cinsiyet farklılıklarının ve klinik tanıların çok boyutlu temsiline katkı sağlamıştır.This study aimed to identify the multidimensional patterns of differentiation between clinical subgroups in individuals diagnosed with unilateral benign vocal cord lesions and paralysis by using the non-metric multidimensional scaling (MDS) method based on demographic, habitual variables, acoustic voice characteristics, and voice-related quality of life measures. To analyze the complex structure of data composed of both ordinal, continuous and categorical variables, non-metric MDS was applied. Each model was evaluated based on Kruskal’s stress value and R² variance explanation ratios, and the emerging clustering patterns on the graphic plane were interpreted in terms of between-group separation and within-group homogeneity. Among the 90 patients included in the study, 67.8% were female, and the mean age was 43.34 ± 11.3 years. The most common lesion type was vocal fold nodule (31.1%), followed by polyp (27.8%), paralysis (24.4%), and cyst (16.7%). In the gender-coded plots, male and female individuals were observed to be distributed across all lesion types; however, gender-based clustering was prominent only in models based on acoustic voice analysis and voice-related quality of life scales. Models including solely acoustic parameters and quality of life scores, low stress values were yielded, indicating a very strong structural representation of the data. In terms of acoustic voice analysis and quality of life questionnaire scores, vocal cord paralysis patients were differentiated from other groups, while polyps were clustered, and nodules and cysts were heterogeneously distributed. In conclusion, gender was demonstrated to be a powerful discriminatory tool in the assessment of benign vocal cord diseases, using acoustic sound analysis and quality of life questionnaires. The non-metric MDS method produced meaningful results in the patterned analysis of complex clinical data and contributed particularly to the multidimensional representation of gender differences and clinical diagnoses.