Üftâde Divanı (inceleme – metin)

Abstract

Mehmed Muhyiddîn Üftâde XVI. yüzyılda Bursa'da yaşamış, tasavvuf tarihimizin önde gelen mutasavvıf şairlerindendir. Bayrâmîyye tarikatinin bir kolu olan Celvetîyye'nin pîridir. Şiirlerinin toplandığı "Dîvân-ı İlâhiyyât" günümüze ulaşabilen tek eseridir. Allah'tan ayrı kalmanın verdiği ızdırap ve Ona kavuşma özlemi, kutsal günlere ulaşmanın mutluluğu, seyr-i sülûk'un usûl ve âdâbı, Allah'a layıkıyla kul olabilme isteği zikrettiği başlıca konulardandır. Dili günümüzde dahi kolaylıkla anlaşılabilecek sadeliktedir. Eser mürettep bir divan olmayıp divançe mesabesindedir. Tüm bu özellikleri ile klasik bir Dîvân-ı İlahiyyât örneğidir. Dîvân-ı İlâhiyyât'ın kütüphanelerde kayıtlı 7 farklı yazma nüshası bulunmaktadır. Daha önce herhangi bir çalışmaya konu olmayan Beyazıt, Hacı Selim Ağa ve Millet kütüphanelerinde bulunan yazma nüshalardan 4 tanesi karşılaştırmalı metin için seçilmiştir. Aralarında en muteber olduğunu düşünülen Beyazıt nüshası metin inşası için asıl kabul edilmiş, diğer üçü destekleyici nüsha olarak karşılaştırılmıştır. Nüshaların bir kısmının istinsah tarihleri tespit edilmiş, müstensihleri ise tespit edilememiştir. Şiirler genel itibariyle dörtlük ve beyitlerden oluşmaktadır. Hece ve aruz ölçüsü birlikte kullanılmıştır. Karşılaştırılan 4 nüshada ortak bulunan 59, toplamda ise 64 ilahi mevcuttur. Çalışmaya dâhil edilmeyen nüshalarda bulunan farklı şiirleri de eklediğimizde bu sayı 67'ye ulaşmaktadır.

Mehmed Muhyiddîn Üftâde is one of the leading Sufi poets of our Sufism history who lived in Bursa in the 16th century. He is the chief of the Celvetîyye, a branch of the Bayrâmîyye sect. "Dîvân-ı İlâhiyyât", in which his poems were collected, is the only work that survives today. Main subjects that he mentions are the pain of being separated from Allah and the longing to meet Him, the happiness of reaching the holy days, the way and manners of seyr-i sulûk and the desire to be a servant to Allah. Its language is simple, which can be easily understood even today. The work is not a diwan, it is like a diwance. With all these features, it is a classic example of Dîvân-ı İlâhiyyât. Dîvân-ı İlâhiyyât has 7 different manuscript copies recorded in libraries. 4 of the manuscripts found in Beyazıt, Hacı Selim Ağa and Millet libraries, which were not subject to any previous study, were selected for the comparative text. The manuscript copy in Beyazıt library, which is considered to be the most reliable among them, was accepted as the original for text construction, and the other three were compared as supporting copies. The copying dates of some of the copies have been determined, but their copyright has not been determined. Poems are generally composed of quatrains and couplets. Syllable and prosody measure are used together. There are 59 hymns in total, and 64 hymns in total, which are common in 4 copies compared. When we add the different poems found in the copies not included in the study, this number reaches 67.