Türkiye’de Katma Değer Vergisi iade sisteminde karşıt incelemenin yeri önemi ve değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışma, Türkiye’de Katma Değer Vergisi iade sisteminde önemli bir denetim mekanizması olan karşıt inceleme yönteminin yerini, işlevini ve etkinliğini analiz etmektedir. KDV iade sistemi, uygulanmaya başladığı tarihten bu yana çeşitli yapısal ve uygulamaya yönelik sorunlarla gündeme gelmiş; tüm düzenlemelere ve önleyici tedbirlere rağmen mükellefler ve uygulayıcı otoriteler tarafından eleştirilmiştir. En temel sorunlardan biri, iade sürecinin uzun sürmesi ve bu sürecin özellikle enflasyonist dönemlerde mükellefler açısından finansal kayba yol açmasıdır. Bu bağlamda, karşıt inceleme yöntemi, iade sürecinde güvenilirliğin artırılması amacıyla kullanılsa da sürecin hızlanmasına katkısı sınırlı kalmıştır. KDVİRA yazılımı ve risk analizi modülleri süreci belirli ölçüde desteklese de, sistemin etkinliği hâlâ tartışmalıdır. Bu çalışma, karşıt incelemenin hem teorik hem pratik işlevlerini ele alırken, yapısal sorunları ve çözüm önerilerini de değerlendirmektedir.

This study examines the role, function, and effectiveness of the cross audit mechanism in Turkey's Value Added Tax (VAT) refund system. Since its inception, the Turkish VAT refund process has faced persistent challenges, with ongoing complaints from both taxpayers and implementing authorities despite numerous reforms and safeguards. One of the most critical issues is the prolonged duration of refund procedures, which leads to significant financial losses due to the time value of Money-particularly in periods of high inflation. Although cross audits aim to enhance reliability and prevent tax fraud within the refund process, they have limited impact on expediting refunds. Software tools like KDVIRA and risk analysis systems have accelerated certain procedures, yet fall short of fully resolving systemic inefficiencies. This paper evaluates the theoretical and practical dimensions of cross auditing, explores existing structural issues, and offers recommendations for improving the VAT refund framework.