Güneydoğu Marmara Bölgesi tarım topraklarının pH ve tuzluluk değerlerinin belirlenmesinde kullanılabilecek yöntemler

Abstract

Toprak reaksiyonu (pH) ve tuzluluk (elektriksel iletkenlik, EC) gerek topraklar gerekse de bitkiler açısından kritik öneme sahiptir. Toprakların pH ve EC değerleri; analizlerde kullanılan yöntemler, çeşitli ekstraksiyon çözeltileri, uygulama teknikleri, toprak – çözelti oranı, bekleme ve çalkalama süresine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Toprak analizlerinde kullanılan farklı yöntemler ile yapılan ölçümlerdeki farklılıklar, sonuçların değerlendirilmesinde ve karşılaştırılabilirliğinde güçlük yaratmaktadır. Toprakların pH ve EC özelliklerinin, gerçekçi değerlerinin ölçülmesi için öncelikle toprak özellikleri ve bitki besin element içerikleriyle uyumlu ve önemli ilişkiler veren yöntemlerin belirlenmesinin gerektiği düşünülmektedir. Bu nedenle, bu çalışma evrensel olarak yaygın kullanılan ve genel kabul gören analiz yöntemlerini, Güneydoğu Marmara Bölgesi zeytin bahçesi topraklarının pH ve EC değerlerinin ölçülmesinde kullanarak, topraklar ve bitkilerde belirlenen özellikler ile ilişkilendirilerek değerlendirilmesiyle, en uygun yöntemin belirlenmesi ve önerilmesi amacıyla yürütülmüştür. Çalışma materyalini Güneydoğu Marmara Bölgesinde yoğun olarak zeytin yetiştiriciliği yapılan Bursa iline bağlı İznik, Orhangazi, Mudanya ve Gemlik ilçelerindeki zeytin bahçelerinden alınan yaprak, meyve ve toprak örnekleri oluşturmaktadır. Alınan toprak örneklerine 8 farklı pH yöntemi ve 6 farklı EC yöntemi uygulanmıştır. Toprak örneklerinde farklı yöntemlerle ölçülen pH ve EC değerleri ile toprakların kimi özellikleri ile yaprakların ve meyvelerin içerdikleri bazı bitki besin elementi konsantrasyonları arasındaki ilişkiler belirlenerek değerlendirilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre; toprakların kireç, kum, kil, K, Mg, Fe, Cu ve Zn içerikleri ile ölçülen pH ve EC değerleri arasındaki ilişkiler değerlendirildiğinde; 1:2 toprak/su hacim ekstraksiyon yönteminin Güneydoğu Marmara Bölgesi zeytin plantasyonu topraklarının pH ve EC ölçümlerinde kullanılabileceği düşünülmektedir.Soil reaction (pH) and electrical conductivity (EC) are critical for soils and plants. The pH and EC values may vary depending on the methods, variety of extraction solutions, application techniques and soil-solution ratio that are used in the analysis of soils and plants. This study was carried out to evaluate a sequence of methods in determining the most appropriate and applicable method through the methods of analysis that are commonly accepted as universal criteria in measuring the pH and EC of the agricultural soils of Southeastern Marmara Region and relating the pH and EC values with selected soils and plants properties in the current study area.The study material consisted of leaf, fruit and soil samples taken from olive garden in Iznik, Orhangazi, Gemlik and Mudanya districts of Bursa where olive cultivation is intensively practiced particularly in the Southeastern of Marmara Region. Soil samples were analyzed by 8 different methods for pH and 6 different methods for EC to build the relations between the pH and EC values measured in soil and plant samples. The results obtained from the study suggest that the analyses performed with the 1:2 volume extraction method are suitable for use in the agricultural the soils of the Southeast Marmara Region, especially when the relationships between the 1:2 volume extraction based pH and EC values and the content of CaCO3, sand, clay, K, Mg, Fe, Cu and Zn in the soils are considered. None of the methods found any strong relations between pH and EC values and the characteristics of leaves and fruits.