Anoreksiya nervoza’nın zorla tedavisinin AİHS’de düzenlenen temel hak ve özgürlükler kapsamında değerlendirilmesi

Abstract

Çalışmamızın temel amacı; tüm psikiyatrik rahatsızlıklar arasında en yüksek ölüm oranına sahip olan anoreksiya nervozanın, devlet eliyle zorla tedavi edilmesinde AİHS kapsamında çatışan hakların incelenmesidir. Bu bağlamda özellikle “kişinin kendi geleceğini belirleme hakkı” ile “yaşama hakkının ve devletin bireyin yaşama hakkı üzerindeki pozitif yükümlülükleri” arasındaki çatışma tartışmanın özünü oluşturmuştur. Yeme bozukluklarından muzdarip hastalara karşı devletin pozitif yükümlülükleri sağlık hakkı kapsamında ele alınmıştır. Sağlık hakkı, öncelikle uluslararası belgeler üzerinden tanımlanmış ve nihayetinde çalışmamızın özünü oluşturan AİHS hükümleri üzerinden incelenmiştir. Devletin sağlık hakkı kapsamında kişilere sunması gereken pozitif yükümlülükler dolasıyla uyguladığı zorla tedavinin hukuka uygunluğu AİHS‟in ilgili hükümleri kapsamında değerlendirilmiştir. Çalışmamızın son kısmında ise kişinin kendi geleceğini belirleme hakkının bir yansıması olan hasta özerkliği kapsamında kendisine uygulanan tedaviyi reddetme hakkı ile kişinin istemi dışında devlet tarafından zorla tedavi edilmesi hususları anoreksiya nervoza özelinde incelenmiştir. Anoreksiya nervozadan muzdarip hastaların gönülsüz olarak devlet tarafından özgürlüğünün kısıtlanması suretiyle tedavi edilmesinin hukuken meşru olup olmadığı değerlendirilmiş ve bu konudaki etik sorunlar tartışılmıştır.

The main purpose of our study is to examine the conflicting rights within the scope of the ECHR regarding the state's forced treatment of anorexia nervosa, which have the highest mortality rate among all psychiatric disorders. In this context, the core of the discussion lies in the conflict between the "individual's right to determine their own future" and "the sanctity of the right to life and the state's positive obligations regarding the right to life." The state's positive obligations towards patients suffering from anorexia nervosa have been discussed within the framework of the right to health. The right to health has been defined primarily through international documents and ultimately examined through the provisions of the ECHR, which form the essence of our study. The legal legitimacy of the state's forced treatment under the positive obligations that the state must provide individuals within the right to health has been evaluated within the relevant provisions of the ECHR. In the final part of our study, issues such as patients' right to refuse treatment within the scope of patient autonomy, which reflects the individual's right to determine their own future, and the state's involuntary treatment against the individual's will have been specifically examined in the context of anorexia nervosa. The legality of treating patients suffering from anorexia nervosa involuntarily by restricting their freedom has been assessed, and ethical issues regarding this matter have been discussed.