Türk dönemi Bursa kent gelişiminde mimari etkenler

Abstract

Kentler, medeniyetin gereği olan bilim, teknik, sanat, fikir ve inanç alanlarında, insanın kendisini en iyi şekilde ortaya koymasına imkân veren toplu, yerleşik yaşam alanlarıdır. “Kentli” tanımı, ticaret ile doğrudan ilişkilidir. Kompleks yapıdaki kent; etnik kökenleri, ekonomik statüleri ve inanç sistemleri açısından farklı grupların, bir arada yaşama becerisi gösterdiği toplum düzeyidir. Osmanlının kurduğu ilk şehir olan Bursa, bu nitelikleri, özellikle erken dönemde bir arada bulunduran kozmopolit bir karaktere sahiptir. Bu çalışmanın amacı, Bursa’nın, diğer Osmanlı kentlerine model olmasını sağlayan, fiziki ve sosyal yapısını etkileyen unsurların anlaşılmasıdır. Çalışma, kütüphane ve internet kaynakları kullanılarak yapılan literatür taraması ile bahsi geçen mimari yapı ve sokakların yerinde incelenmesi eşliğinde hazırlanmıştır. Bursa’nın Türkler tarafından fethini (1326) takiben, yaklaşık ilk 100 yıllık süreçte gösterdiği gelişme; siyasi durum, iskân sistemi, ticaret ortamı, mimari gelişimi, toplumun dini hassasiyetleri, mahalle düzenlerinin oluşumu, toplumsal dokunun çeşitliliği, kültür ve sanat ortamı açısından incelenmiştir. Kent gelişimine fiilen ve fikren önemli katkılar sunan şahsiyetlerden bazıları ve eserleri tanıtılmıştır.

Cities are settled-collective living spaces that allow humanity to express itself in the best way on fields such as science, technology, art, ideas, and beliefs, which are required by civilization. The definition of "urbanite" is directly associated with commerce. The city with a complex structure is the social level where different parts of society, in terms of their ethnic origins, economic status and belief systems, demonstrate their ability to live together. Bursa, the first city established by the Ottoman Empire, has a cosmopolitan character that combines these qualities particularly in Ottoman's early stages. The aim of this study is to comprehend the factors influencing Bursa's physical and social structure, which enabled it to serve as a model for other Ottoman cities. The research is based on a literature review utilizing library and internet sources, complemented by on-site examinations of mentioned architectural structures and streets. The study examines Bursa’s development following its conquest by the Turks in 1326, particularly during the initial approximately 100 years, considering political circumstances, settlement systems, commercial environment, architectural advancements, formation of neighborhood layouts, social fabric, and cultural and artistic environment. The work also introduces influential figures and their contributions, both tangible and intellectual, to urban development.