Kur'ân'da zan, tecessüs ve gıybet kavramları arası ilişki ve bu ilişkinin bireysel ve toplumsal yansımaları

Abstract

Her insanın şeref ve onuru İslam tarafından koruma altına alınmıştır. Hiçbir kimsenin, bir diğerini töhmet altında bırakması, ayıplarını araştırıp sonra da bunları yaymak suretiyle insan onur ve haysiyetini zedelemesi dinen caiz değildir. Böyle yapmak İslam'da yasaklanmış ve gerekli müeyyideler konulmuştur. Kur'ân-ı Kerîm'de "Zannın çoğundan sakınınız" buyurularak kötü zann, "(Birbirinizin ayıplarını araştırmak suretiyle) tecessüste bulunmayınız" âyetiyle tecessüs, "Bazınız bazınızı gıybet etmesin" âyetiyle de gıybet yasaklanmıştır. Böylelikle bu üç kavram vesilesiyle insan haysiyeti ve özel hayatı korunmuştur. Buna rağmen günümüz toplumunun bir bölümü bunları işler hale gelmiştir. Bireye ve topluma olumsuz etkileri olan bu tür davranışların işlenmesinin ve her ikisini de bu tür eylemlere iten bir takım sebepler olmalıdır. İnanç zayıflığı, çeşitli nefsânî duygular ve bunlara bağlı olarak daha birçok sebeplerle işlenen bu eylemlerin toplumun menfaati adına önüne geçilmesi şarttır. Maddî imkânların çoğalmasına rağmen, yardımlaşma ve dayanışmanın azaldığı günümüz dünyasında, bu tür problemlere çözüm arayıp, toplumu bu sosyal travmadan kurtarmaya katkı sağlamak gerekmektedir. Bunun için yapılması gereken şeylerden birisi de toplumun güven ve emniyetini ihlal eden bir takım unsurları ortadan kaldırmak olacaktır. Sû-i zan, tecessüs ve gıybet bu unsurlardandır. Zira bunlar, toplum arasında kötülüğün yayılmasına vesile olan etmenlerdendir. Söz konusu bu üç kavramdan kaynaklanan sorunları bilip, bunlardan kurtulmanın yollarını araştırmak, kardeşlik ve dayanışmayı tesîs etmek birey ve toplum adına hayatî önem taşımaktadır.

The honor and dignity of every human is under protection by the Koran. According to sharia which is the Koranic Law, it is not possible for anybody to damage a humankind's honor and dignity by way of inculcating him or her or prying into his or her shameful deeds and then spread them. To do so has been forbidden in Islam and the necessary sanctions have been put. In the Holy Koran, ill-intended suspicion is forbidden by saying "one must avoid too much suspicion; prying is forbidden by the verse," one mustn't pry (by way of inquiring into each other's shameful deeds); and gossiping is forbidden by the verse, "some of you shall not gossip about some of you".Thus by these three concepsts humankind's dignity and private life is protected. Despite this, some part of today's society haave been commiting these. Naturally, there must be some reasons for the committal of such behaviors which have negative effects on both individual and society. For the sake of the society, one should stop such aactivities which aare committed as a result of weakness in faith and different egotiscal emotions and related issues. In today's world, in which wealth has been increasing but social coordination and solidarity has been decreasing, it is necessary to contribute to the recovery of the society from this social trauma by means of searching for solutions to such issues. In order to ensure this one of the necessary things to do is to remove some elements which are breaching the society's trust and safety. iII-intended suspicion, prying and gossiping are among these elements.Because these are the elements which contribute to the spread of the evil among society. It is vitally important for both individual and society to know the issues stemming from these three concepts and to search for ways to get rid of these issues as well as to establish fraternity and solidarity.