Covid-19 dönemi, öncesi ve sonrasında BIST banka endeksi için riske maruz değer ve beklenen kayıp analizi

Abstract

Bu çalışmanın temel amacı, borsada veya diğer finansal varlıklarda bireysel ya da kurumsal düzeyde işlem yapan yatırımcılara, portföylerinde yaşayabilecekleri maksimum kayıp tutarı hakkında fikir vermek ve bu alanda yapılacak diğer çalışmalar için araştırmacıların yararlanabileceği bir kaynak yaratmaktır. Bu kapsamda çalışmada üç durum incelenmiştir. İlk durum, RMD’nin pek çok açıdan faydalı olmasına rağmen en fazla ihtiyaç duyulan kriz dönemlerinde işlevsiz kaldığı ve beklenen kayıp yönteminin kriz dönemlerinde RMD’den daha iyi performans sergilediğidir. Bu amaçla iki yönteme dair hesaplamalar yapılarak hangi yöntemin daha başarılı sonuçlar verdiği gösterilmeye çalışılmıştır. İkinci durum, yöntemlerin farklı dönemlerde (normal dönem, pandemi gibi kriz dönemi ve boğa piyasası) nasıl çalıştığıdır. Bilindiği üzere pandemi sonrası dönemde küresel ekonomi hızla toparlanırken bütün varlık fiyatlarında artış yaşanmıştır. Bu nedenle hisse senetlerinin farklı dönemlerdeki fiyat hareketleri incelenmiştir. Üçüncü durum ise Borsa İstanbul’daki taban ve tavan marjı oranıdır. Pandemi öncesinde %20 olarak uygulanan en fazla kayıp ve kazanç marjı pandemi döneminde (13 Mart 2020) %10’a indirilmiştir. Marjın aşağı çekilmesindeki amaç kriz döneminde yaşanabilecek aşırı kayıpların önüne geçmektir. Çalışmanın birinci bölümünde riskin ne olduğu, türleri, risk yönetimi ile risk ölçüm teknikleri hakkında bilgiler verilmiş; ikinci bölümünde RMD kavramı, hesaplama yöntemleri ile beklenen kayıp metodu açıklanmış; üçüncü bölümde RMD ve beklenen kayıp yöntemleri ile ilgili hesaplamalar yapılmış ve son bölümde çalışma bulgularına ilişkin tespitler aktarılmıştır. Çalışma göstermiştir ki beklenen kayıp yöntemi kriz zamanlarında RMD’den daha başarılı hesaplamalar yapmaktadır, boğa piyasasının egemen olduğu piyasalarda yöntemlerin etkinliği azalmamakta ve kayıp ile kazanç kısıtlamaları yöntem sonuçlarını etkilememektedir.

The main purpose of this study is to give investors who trade on the stock exchange or other financial assets at an individual or corporate level an idea about the maximum loss amount they can experience in their portfolios and to create a resource that researchers can use for other studies to be conducted in this field. Three cases were examined in this study. The first case is that although the VaR is useful in many ways, it is dysfunctional in the crisis periods when it is needed the most and the expected loss method performs better than the VaR in crisis periods. For this purpose, calculations were made for the two methods and an attempt was made to show which method gave more successful results. The second case is how the methods work in different periods (normal period, crisis period such as pandemi and bull market). As it is known, while the global economy recovered rapidly in the post- pandemic period, there was an increase in all asset prices. For this reason, the price movements of stocks in different periods were examined. The third case is the floor and ceiling margin rate at Borsa Istanbul. The maximum loss and gain margin applied as 20% before the pandemic, was reduced to 10% during the pandemic period (March 13, 2020). The purpose of reducing the margin is to prevent excessive losses that may ocur during the crisis period. In the first part of the study, information is given about what risk is, its types, risk management and risk measurement techniques; in the second part, the concept of VaR, calculation methods and expected loss method are explained; in the third part, calculations are made regarding VaR and expected loss methods and in the last part, findings regarding the study results are conveyed. The study results show that the expected loss method makes more successful calculations than VaR in times of crisis, the effectiveness of the methods does not decrease in markets dominated by bull markets, and loss and profit restrictions do not affect the method results.