Sermaye piyasasında denetim

Abstract

Sermaye piyasasında denetim için gerekli standartların dört grupta ele alınması mümkündür. Bunlar; yasal düzenlemelerle getirilen kurallar, muhasebe prensipleri, bağımsız işletme dışı denetim standartları ve endüstri gruplarına göre bulunan aran standartlarıdır. Muhasebe prensiplerine göre hazırlanmış finansal tablolar ve muhasebe kayıtlarının doğruluk ve samimiyetinin kontrol edildiği bağımsız işletme dışı denetim sürecinin sonunda denetçi görüşünü bildirdiği bir denetim raporu hazırlar. Genel standartlarla çalışma alanı ve raporlama standartları olarak bilinen bağımsız işletme dışı denetim standartlarına uygun olarak gerçekleştirilen bu muhasebe denetimi sonunda hazırlanan denetim raporları, özet rapor şeklinde olabileceği gibi ayrıntılı derstim raporu da olabilir. Ayrıntılı denetim raporu yönetimin amaçları için ve gelecek faaliyetlerin planlanması için hazırlanır. Ayrıntılı denetim raporunun hazırlanması için yapılan çalışmalar, yönetim denetiminin yapılmasına benzerlik göstermektedir. Denetimin kapsamını sadece muhasebe denetimi ile sınırlandırmak sermaye piyasasında hedeflenen denetim amaçlarına ulaşmayı sağlayamaz. Bu yüzden bağımsız işletme denetçileri çeşitli yönetim danışmanlığı hizmetleri sunarak etkin bir denetimin kurulmasını sağlamaktadırlar. Yönetim denetiminin gerçekleştirilmesi ile yöneticiler, işletmenin verimliliğini ve kârlılığını arttırıcı tavsiyeleri uygulamaya kayma olanağını elde etmektedir. Böylece rasyonel olarak çalışan işletmeler milli ekonominin ve tasarruf sahibinin korunması açısından sağlam bir temel oluşturmaktadır. Ayrıca yönetim denetiminden elde edilen sonuçlar çeşitli aşamalarda denetim organlarınca yapılacak incelemelere bir baz oluşturabilir. Sermaye piyasasındaki denetim aşamalarının ilkini bağımsız işletme dışı denetim oluştururken, daha sonraki aşamalar; menkul kıymetlerin halka arzı sırasındaki denetim, SP. Kurulunun sürekli yasal denetimi, menkul kıymetlerin borsaya kete edilmesi sırasındaki denetim ve borsanın sürekli denetimi olarak sıralanabilir. Bu aşamalarda anonim ortaklıkların incelenmesi sırasında aranacak standart vasıfların belirlenmesi denetim hedeflerine ulaşmada büyük önem taşımaktadır. İşletmelere ait bilanço ve gelir tablolarının endüstri gruplarına göre sınıflandırılarak, elde edilen her bir endüstri grubuna ait kârlılık, verimlilik ve sermaye yapısı oranları ortalamaları endüstri grubu için denetim organına genel bir fikir vererek, denetim aşamalarında anonim ortaklıkların incelenmesi sırasında bir karşılaştırma kriteri olarak kullanılabilir.