İslam siyaset felsefesi literatüründe âdil savaş kavramı

Abstract

İnsanlık tarihinin en etkili olgularından biri savaştır. Savaş gerçekliği tarih disiplininde ağırlıklı olarak yorumdan uzak ele alınmaya çalışılmaktadır. Felsefe ve uluslararası ilişkiler alanlarında ise savaş konusu üzerine bina edilen yorumlar bulunmaktadır. Bu çalışmada tarihsel süreç içerisinde İslam düşünürlerinin savaşla ilgili ortaya koydukları düşünceler incelenmiş, bu düşünceler hakkında yapılan yorumlara yer verilmiştir. Düşünürlerin görüşleri savaş sürecinin üç ana aşaması dikkate alınarak incelenmiştir: Savaş öncesi savaşı önlemeye yönelik girişimler, savaş sırasında adaleti tesis etmenin yolları ve savaş sonrasında itidalli bir barış sürecinin nasıl hakim kılınacağı. Bu doğrultuda temel olarak üç soruya cevap arandı: "Hangi nedenler savaşı haklı kılar"; "Savaş sırasında uyulması gereken kurallar nelerdir" ve "Galibiyet sonrası nasıl bir siyaset takip edilmelidir". Bu soruların cevapları incelenirken uluslararası ilişkiler, siyaset felsefesi gibi alanların konuya ilişkin kavramları hakkında bilgi verilmiştir. Daha sonra ise İslam Siyaset Felsefesi düşünürlerinin eserlerinde etkili olmuş olan Grek filozoflarının görüşleri incelenmiştir. Son olarak, İslam düşünce tarihinde siyasetle ilgili eserleri öne çıkmış olan düşünürler tespit edilerek, düşünürlerin görüşleri günümüzde savaş felsefesi üzerine yapılan tartışmalar dikkate alınarak yorumlanmaya çalışılmıştır. Yapılan çalışmada İslam düşünce tarihinde siyaset konusu üzerine yazılan eserlerin, günümüz siyaset felsefesi tartışmalarına katkı sağlamak açısından tekrar incelenmesi gerektiği görülmüştür.War is one of the most effective phenomenons of the history. The reality of war is dealt with in the discipline of history in an objective approach. As to philosoph and international relations, many interpretions about war are examined. In this research, opinions expressed by the Muslim thinkers on the war are handled and commentaries on them are mentioned. Their opinions were discussed considering three stages of the war: attmepts which are preventive the war; the ways which make possible justice during the war; and make peace permanent after the war. By this way, three questions are asked: what are the causes which justify the war ; which rules must be obeyed; and how should be the attituede of conquerer Given mentioned questions, some related concepts of international relations and political philosophy are explained. Then the Greek philosophers' approaches are treated. Finally, some evaluations are made about the opionions of Muslim philosophers', considering the contemporary discussions on the war. It is striking that the classical works should be considered again on the purpose of solving some contemporary discussions in these fields.