Azerbaycanlı müfessir Ahmed Hâşimzâde’nin Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm isimli eserinde Kur’ân’ı yorumlama yöntemi

Abstract

Bu çalışmada Ahmed Hâşimzâde’nin Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm isimli eserinde Kur’ân’ı yorumlama yöntemi değerlendirilmiştir. Tez çalışması giriş, üç bölüm ve sonuç kısmını ihtivâ etmektedir. Giriş bölümünde araştırmanın konusu, amacı, yöntem ve kaynakları zikredilmiş, ilâveten Hâşimzâde’nin hayatı, ilmî kimliği ve Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm eserinin genel özellikleri ve kaynakları hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde eser rivâyet tefsiri; Kur’ân’ın Kur’ân’la, Sünnet’le, Sahâbe ve Tâbiûn Kavilleriyle tefsiri yönünden ele alınmıştır. İkinci bölümde ise, dirâyet tefsiri; Hâşimzâde’nin kelâmî konulara, ahkâmî hükümlere yaklaşımı, bununla beraber tasavvufî görüşleri, ahlâkî ilkeleri îzâhı ve Arap dili yönünden değerlendirilmiştir. Üçüncü ve son bölümde ise, Hâşimzâde’nin Kur’ân ilimlerine münâsebeti rivâyet, dirâyet ve dile dayanan Kur’ân ilimleri açısından tahlîl edilmiştir. Sonuç bölümündeyse, elde edilmiş tüm bilgiler kısa şekilde yorumlanmıştır.

In this study, the method of interpreting the Qur'an in Ahmed Hashemzadah's work named Tefsîru'l-Kur'ânî'l-Azîm has been evaluated. The thesis work includes an introduction, three chapters and a conclusion. In the introduction part, the subject, purpose, method and sources of the research are mentioned, in addition, informations about the life of Hashemzadah, his scientific identity and the general characteristics and sources of the work of Tefsîru'l-Kur'âni'l-Azîm are given. In the first part, the work is discussed in terms of narration interpretation. Narrative commentary consists of the interpretation of the Qur'an with the Qur'an, the Sunnah, the words of the Companions and Tâbiûn. The second part is the interpretation of dirâyat; Hashemzadah's approach to theological issues and legal decrees, as well as his mystical views, explanation of moral principles and Arabic language were evaluated. In the third and last part, the relation of Hashemzadah to Qur'anic sciences is analyzed in terms of Qur'anic sciences based on narration, dirâyat (insight) and language. In the conclusion part, all the information obtained is interpreted briefly.