Kamu Denetçiliği (Ombudsmanlık) Kurumunun vergilendirme açısından etkinliğinin analizi

Abstract

Modern anlamda 18. yüzyılda İsveç'te doğduğu genel kabul gören Ombudsmanlık müessesesi, günümüzde farklı isimlerle dünyanın birçok ülkesinde faaliyet göstermektedir. Bu müessese Türkiye'de de anayasal ve yasal düzenlemeler yapılarak 2012 yılında kurulmuş ve Kamu Denetçiliği Kurumu adını almıştır. Ombudsman; idarenin tüm işlem, eylem ve faaliyetlerini denetleyerek birey ile devlet arasındaki sorunların dostane bir şekilde çözülmesine yardımcı olmaktadır. Bu bağlamda vergileme işleminin de bir idari işlem olması ve uzmanlık isteyen teknik bir konu olması sebebiyle bazı ülkelerde ayrı bir Vergi Ombudsmanlığı oluşturulmuştur. Vergi Ombudsmanı vergi uyuşmazlıklarının çözülmesine, mükelleflere danışmanlık hizmeti sunulmasına ve mükellef haklarının korunmasına destek vermektedir. Ayrıca vergi sorunları ile ilgili görüş bildirerek ve tavsiyelerde bulunarak vergi sisteminin de gelişmesine katkı sağlamaktadır. Böylece Gelir İdarelerinin geliştirilmesine ve mükellef odaklı bir yapıya kavuşturulmasına yardımcı olmaktadır. Bu tez çalışmasının konusunu meydana getiren Vergi Ombudsmanı, Ombudsmanlığın ihtisaslaşmış bir türüdür. Türkiye'de Kamu Denetçiliği Kurumunun faaliyetlerini değerlendiren bu tez çalışması, Türkiye'de Vergi Ombudsmanı oluşumuna ilişkin gerekçeleri analiz etmektedir. Tez çalışmasının ilk bölümünde Ombudsmanın kavramsal çerçevesi üzerinde durulmaktadır. İkinci bölümde Kamu Denetçiliği Kurumu'nun ayrıntılı bir incelemesi yapılmaktadır. Üçüncü bölümde seçilmiş ülke örnekleri çerçevesinde vergilendirmede Ombudsman kurumunun rolü ve fonksiyonları karşılaştırmalı olarak açıklanmaktadır. Çalışmanın dördüncü bölümünde ise Kamu Denetçiliği Kurumu'nun faaliyetlerinin değerlendirilmesi ile Türkiye'de Vergi Ombudsmanı yapılanmasına ilişkin bir araştırma ve Türkiye için Vergi Ombudsmanı (Kamu Denetçisi) yapılanması ile ilgili öneriler yer almaktadır.

As it is commonly accepted that it was emerged in the 18th century Sweden in its modern concept, Ombudsman is currently active in many countries under different names. In Turkey, this organisation was established as Ombudsman Institution in 2012 as a result of constitutional and legal regulations. Ombudsman helps solving problems between individuals and state in amicable ways by means of supervising all transactions, actions and operations of the state. In this context, as the taxing process is an administrative act and a technical issue which needs expertise, Tax Ombudsman Institutions were established in some countries. Tax Ombudsman provides assistance in solving taxation disputes, providing consultancy services to taxpayers and protecting taxpayers rights. Besides, Tax Ombudsman helps the improvement of the tax legislation and taxation system by means of expressing opinions and giving advises about taxation problems; therefore takes part in assistance of improving Revenue Institutions and transforming them into more taxpayer oriented institutions. Tax Ombudsman, the subject of this thesis, is a specialized type of Ombudsman. This thesis, which assesses the activities of Ombudsman Institution, analyses reasons for the formation of the Tax Ombudsman in Turkey. In the first part of the study conceptional framework of Ombudsman is discussed. In the second part, a detailed review on Ombudsman Institution is made. In the third part, the role and functions of Ombudsman for taxation are comparatively explained within the scope of selected country examples. In the fourth part of the study, results of a research about structure of Taxation Ombudsman in Turkey along with the assessment of activities of the Ombudsman Institution is stated and recommendations about the structure of the Tax Ombudsman in Turkey are asserted.