Klasik dönem hadis şerhlerinin hadisleri anlamaya etkisi (nikâh ve talâk hadisleri)

Abstract

İslâm dininin temel kaynaklarından biri sayılan hadislerin tedvin ve tasnifiyle oluşan hadis külliyatının pratikte daha iyi anlaşılması için hadis âlimleri birtakım çabalar içine girmişlerdir. Bu çabaların en yoğun şekilde tezahürü şerhlerde görülür. Bu gayretlere binaen birtakım sebeplerden kaynaklı şerh yazım faaliyetleri oluşmuştur. Şerhlerin yazılma ihtiyacının tamamen bir anlama çabasının sonucu olarak görmemek gerekir. Bizce en önemli sebep bu olmakla birlikte anlama ihtiyacının dışında başka sebepler de mevcuttur. Bunun ilki şerhlerin genel olarak hem sened hem de muhteva ve metin açısından hadisleri anlama ve izah etme çabası, ikincisi de şârihlerin kendi iç dünyası veya çevresinin etkisiyle oluşan bir takım özel sebeplerdir. Çalışmamızda muhteva ve metin açısından hadisleri anlama çabasına etki eden bu sebeplerin neler olduğunu tespite çalıştık. Bir hadis eserini şerh etmek hiç kuşkusuz önemli bir gayretin sonucudur. Şârihlerin, genellikle bir anlama faaliyeti olarak değerlendirilen bu çabaları yerine getirirken oluşturdukları eserlerin sahip oldukları bazı özellikler şerhlerin genel yapıları hakkında bizlere bilgi vermektedir. Bu özellikler, hadislerden olumlu bazen de olumsuz bir şekilde istifade etmemize sebep olmaktadırlar. Şerhlerin sahip oldukları bu özellikleri hadislerin doğru anlaşılmasına katkıları yönünden inceledik. Hadis şerhlerinin günümüzde hadisleri anlamamıza etkilerini bazı nikâh ve talâk konuları üzerinden örnekleriyle işledik. Konuların hadis şerhlerinde nasıl ele alındıklarını incelemeye çalıştık.Hadith scholars have made some efforts to better understand in practice the hadith corpus formed by the compilation and classification of hadiths, which are considered one of the basic sources of the Islamic religion. The most intense manifestation of these efforts is seen in the commentaries. Based on these efforts, annotation writing activities have occurred due to a number of reasons. The need to write commentaries should not be seen as the result of an effort to fully understand. In our opinion, this is the most important reason, but there are other reasons besides the need to understand. The first of this is the general effort of commentators to understand and explain the hadiths in terms of both content and text, and the second is a number of special reasons caused by the influence of the commentators’ own inner world or environment. In our study, we tried to determine what these reasons are that affect the effort to understand the hadiths in terms of content and text. Commenting on a hadith work is undoubtedly the result of an important effort. Some features of the works created by the commentators while carrying out these efforts, which are generally considered as an understanding activity, give us information about the general structure of the commentaries. These features cause us to benefit from hadiths in a positive or negative way. We examined these features of commentaries in terms of their contribution to the correct understanding of hadiths. In the last chapter, where we discussed the effects of hadith commentaries on our understanding of hadiths today, with examples, we discussed some marriage and divorce issues. We tried to examine how the topics were discussed in hadith commentaries.