Duygusal değerliğin ve cinsiyetin bellek yanılgısı üzerindeki etkisi

Abstract

Mevcut çalışmanın amacı, duygusal değerliğin ve cinsiyetin bellek yanılgısı üzerindeki etkisini incelemektir. Çalışmanın örneklemi, üniversitede öğrenim görmekte olan 50 kadın ve 50 erkek katılımcıdan oluşmaktadır. Bellek yanılgısı, araştırmacı tarafından geliştirilen duygusal Deese-Roediger-McDermott (DRM) listeleri aracılığıyla değerlendirilmiştir. Her duygu kategorisi (negatif, pozitif, nötr) için duygusal değerlik seviyesi açısından farklılaşan, öte yandan uyarılma, somutluk, imgelem, kelime sıklığı, kelime uzunluğu ve çağrışım seti büyüklüğü seviyeleri açısından farklılaşmayan on adet kritik kelime belirlenmiş ve her kritik kelime için birer DRM listesi oluşturulmuştur. Böylece duygu kategorilerinin sadece duygusal değerlik açısından karşılaştırılması sağlanmıştır. Veriler, hatırlıyorum-biliyorum-yeni görevi kullanılarak elde edilmiş ve tekrarlayan ölçümlü ANOVA analizleri uygulanarak incelenmiştir. Bulgular, nötr ve pozitif çalışılmış ilişkili kelimelerin negatif çalışılmış ilişkili kelimelere göre daha yüksek oranda doğru tanındığını; çalışılmamış kritik kelimeleri yanlış tanıma açısından duygusal değerlikler arasında fark bulunmadığını; pozitif çalışılmamış ilişkisiz kelimelerin ise negatif ve nötr çalışılmamış ilişkisiz kelimelere göre daha yüksek oranda yanlış tanındığını göstermiştir. Kelime türünün, duygusal değerlik üzerindeki etkisi de anlamlı bulunmuştur. Nötr değerlik için doğru tanınan çalışılmış ilişkili kelimelerin, yanlış tanınan çalışılmamış kritik kelimelerden ve negatif değerlik için yanlış tanınan çalışılmamış kritik kelimelerin, doğru tanınan çalışılmış ilişkili kelimelerden daha yüksek olduğu gözlenmiş; ancak pozitif değerlik için iki kelime türü arasında anlamlı bir farklılık gözlenmemiştir. Cinsiyetin etkisi ise hiçbir değişken açısından anlamlı bulunmamıştır. Sonuç olarak mevcut çalışmada negatif değerliğe sahip olayların bellek yanılgılarının oluşumuna yol açabileceği, ayrıca cinsiyetin bu sürece etkisinin olmadığı bulunmuştur ve elde edilen sonuçlar alanyazındaki çalışmalarla tutarlıdır.

The aim of this study is investigating the effects of emotional valance and gender on false memory. The sample of the study consists of 50 female and 50 male participants studying at the university. False memories have been evaluated through emotional Deese-Roediger-McDermott (DRM) lists developed by the researcher. Ten critical words have been determined for each emotion categories (negative, positive, neutral), differing significantly in terms of emotional valence levels; but not differing significantly in terms of arousal, concreteness, imagery, word frequency, word length and set size of associations levels, and then one DRM list has been created for each critical words. Thus, emotion categories have been compared only in terms of emotional valence. The data obtained by using remember-know-new task, have been analyzed by applying repeated measures ANOVA analysis. Results have indicated that, correct recognition is higher for neutral and positive studied related words than negative studied related words, there is no difference between emotional valences in terms of false recognition of nonstudied critical words, and false recognition is higher for positive nonstudied unrelated words than negative and neutral nonstudied unrelated words. Word type has also a significant effect on emotional valence, and it has been observed that the correctly recognized studied related words are higher than the falsely recognized nonstudied critical words for neutral valence, and the falsely recognized nonstudied critical words are higher than the correctly recognized studied related words for negative valence. However, there is no significant difference between the two word types for positive valence. The effect of gender is not significant for any variable. As a result, consistent with the findings in the literature, it was found that negative valence events can lead to false memories and gender has no effect on this process.