Çalışma hayatında anneliğin dönüşümü: Bursa ölçeğinde çalışan anneler üzerine bir uygulama araştırması

Abstract

Annelik ve çalışma hayatı, sanayileşme döneminden itibaren etkileşim içerisinde olmuş ve her iki kurum da birbirini dönüşüme uğratmıştır. Ücretli çalışma, tarihsel olarak anneliğe nazaran oldukça geç bir dönemde kadınların yaşamının bir parçası haline gelmeye başlamıştır. Bununla birlikte annelik ve annelik faaliyetleri, kadınların toplumsal konumunun belirleyicisi olarak görülmeyi sürdürmüştür. Bu konum, tarihsel olarak ve toplumdan topluma değişikliğe uğrasa da anneliğe atfedilen değerin yüceltilmesi ya da anneliğin aşınması, ideolojik arka plana sahiptir. Çalışan annelik olgusu, feminist hareketler, sosyal politikalar ve çalışma hayatına yönelik düzenlemeler doğrultusunda dönüşüm geçirmiştir. Ancak annelik faaliyetleri, aile ve toplum içerisinde hâlâ önemli bir yere sahiptir. Annelik faaliyetleri, literatürde, çalışma hayatında kadınların karşı karşıya kaldığı sorunlardan yalnızca biri olarak ele alınmıştır. Bu nedenle çalışmada anneliğin bir kurum olarak inşa edilerek yüzyıllar boyunca uğradığı toplumsal, ekonomik, siyasi ve hukuki dönüşüm, çalışma hayatında anneliğin tarihsel arka planı ve özellikleri ve çalışan annelerin yaşadıkları sorunlar tüm yönleriyle ortaya konmaya çalışılmıştır. Bu çalışma, Türkiye'de anneliğe dair ideolojilerin ve çalışma hayatının annelik ile birlikte sürdürülmesine olanak tanıyan yasal düzenlemelerin çalışma hayatında anneliğin dönüşümü üzerindeki etkisini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Çalışmada Bursa ölçeğinde amaçlı örnekleme ile seçilen 502 anneye uygulanan anketin değerlendirilmesi sonucu ilişkisel tarama modeli ile kadınların annelik ve çalışma hayatına yönelik tercihlerinde tam zamanlı annelikten çalışma hayatı ve anneliği bir arada sürdürme eğilimine doğru bir dönüşümün söz konusu olduğu ortaya çıkmıştır.

Motherhood and working life have been interacting since the period of industrialization and both institutions have transformed each other. Paid work has historically become a part of women's lives rather late than motherhood. However, motherhood and motherhood activities continued to be seen as determinants of women's social status. Although this position has changed historically and from society to society, the elevation or erosion of the value attributed to motherhood has an ideological background. The phenomenon of working motherhood has transformed in line with feminist movements, social policies and regulations regarding working life. However, motherhood activities still have an important place in the family and society. In the literature, motherhood activities are considered as only one of the problems women face in working life. For this reason, in this study, the social, economic, political, and legal transformation that motherhood has undergone for centuries as an institution, the historical background and characteristics of motherhood in working life, and the problems experienced by working mothers have been tried to put forward in all aspects. This study aims to reveal the effect of motherhood ideologies and legal arrangements that allow the continuation of working life together with motherhood on the transformation of motherhood in working life in Turkey. In the study, as a result of the questionnaire applied to 502 mothers selected by non-probabilistic sampling in Bursa scale, it was found that there is a transformation in the preferences of women towards motherhood and working life from full-time motherhood to the tendency to continue working and motherhood together by using relational screening model.