Farklı yem bezelyesi (Pisum sativum L.) genotiplerinin bazı morfolojik ve agronomik özelliklerinin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışma, yem bezelyesi (Pisum sativum L.) genotiplerinin bazı morfolojik ve agronomik özellikler yönünden değerlendirilmesi amacıyla yürütülmüştür. Araştırma materyalini, ABD Ulusal Bitki Gen Kaynakları Sistemi’nden (NPGS) temin edilen 51 farklı genotip ile 5 farklı kontrol çeşidi Ardahan, GAP Pembesi, Kirazlı, Milwa ve Vesela çeşitleri oluşturmuştur. Deneme, 2022-2023 yetişme sezonunda Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Uygulama ve Araştırma Merkezi deneme alanında, Augmented deneme desenine göre 4 tekrarlamalı olarak kurulmuştur. Araştırmada incelenen morfolojik özelliklerin bazıları; yaprakçık yapısı, kulakçık benekliliği ve yoğunluğu, çiçek rengi, bayrak yaprağın şekli, bakla ucu şekli ve bakla eğriliğidir. Agronomik özellikler ise; bitki boyu, kardeş sayısı, bitkide bakla sayısı, baklada ve bitkide tohum sayısı, bakla eni ve boyu, biyolojik verim, kes verimi, tohum verimi, 1000 tane ağırlığı ve hasat indeksidir. Denemede kullanılan kontrol çeşitlerinde bitki boyu 55,48-152,94 cm; kardeş sayısı 0,00-3,38 adet; bitkide bakla sayısı 26,27-80,52 adet; baklada tohum sayısı 4,75-6,75 adet; bitkide tohum sayısı 44,75-260,69; bakla eni 0,98-1,40 cm; bakla boyu 3,71-6,69 cm; biyolojik verim 33,75-138,39 g/bitki; kes verimi 24,90-77,87 g/bitki; tohum verimi 13,03-49,32 g/bitki; bin tane ağırlığı 105,78-281,88 g ve hasat indeksi % 21,43-55,55 olurken bu değerler genotiplerde sırasıyla 50,12-212,98 cm; 0,00-5,02 adet; 11,38-77,86 adet; 4,20-7,02 adet; 14,69-581,24 adet; 0,95-6,17 cm; 1,10-6,57 cm; 34,02-252,11 g/bitki; 6,36-103,76 g/bitki; 7,13-80,81 g/bitki; 54,51-330,39 g ve % 9,28-99,23 olarak belirlenmiştir. Bu bir yıllık sonuçlara göre; özellikle kes verimi açısından, PI639981, W612739 PSP ve W617293 PSP genotiplerinin; tohum verimi açısından da W626160 genotipinin ön plana çıktığı görülmektedir.This study evaluated some morphological and agronomic characteristics of forage pea (Pisum sativum L.) genotypes. The research material consisted of 51 different genotypes obtained from the US National Plant Genetic Resources System (NPGS) and 5 different control varieties: Ardahan, GAP Pembesi, Kirazlı, Milwa and Vesela. The experiment was established during the 2022–2023 growing season in the experimental fields of Bursa Uludag University Faculty of Agriculture, Agricultural Application and Research Center, using an Augmented Experimental Design with four replications. Some morphological traits examined were leaflet structure, stipule spotting and density, flower color, flag leaf shape, pod tip shape, and pod curvature. The agronomic traits included plant height, number of tillers, number of pods per plant, number of seeds per pod and per plant, pod width and length, biological yield, straw yield, seed yield, thousand seed weight, and harvest index. In the control cultivars, values ranged as follows: plant height: 55.48–152.94 cm; number of tiller: 0.00–3.38; number of pods per plant: 26.27–80.52; number of seeds per pod: 4.75–6.75; number of seeds per plant: 44.75–260.69; pod width: 0.98–1.40 cm; pod length: 3.71–6.69 cm; biological yield: 33.75–138.39 g/plant; straw yield: 24.90–77.87 g/plant; seed yield: 13.03–49.32 g/plant; thousand seed weight: 105.78–281.88 g; and harvest index: 21.43%–55.55%. In the genotypes, these values ranged between 50.12–212.98 cm; 0.00–5.02; 11.38–77.86; 4.20–7.02; 14.69–581.24; 0.95–6.17 cm; 1.10–6.57 cm; 34.02–252.11 g/plant; 6.36–103.76 g/plant; 7.13–80.81 g/plant; 54.51–330.39 g; and 9.28%–99.23%, respectively. According to the one-year results, PI639981, W612739 PSP, and W617293 PSP genotypes stood out for straw yield, and the W626160 genotype showed superior performance in seed yield.