Manevî danışmanlık ve rehberlik açısından Osmanlı padişahları ile tasavvuf büyüklerinin ilişkileri

Abstract

Bu çalışmayla Osmanlı padişahlarının tasavvuf büyükleriyle olan ilişkileri manevî danışmanlık bağlamında incelenmiştir. Giriş ve iki bölümden oluşan tezin birinci bölümünde Osmanlı sultanları kronolojik olarak sınıflandırılmıştır. Büyük ölçüde Osmanlı kroniklerinden faydalanılarak 36 padişahın hayatı incelenmiş, mutasavvıflarla kurduğu diyaloglar tespit edilerek teze aktarılmıştır. Manevî danışmanlık açısından değerlendirilecek konular bağlamında sultan ve şeyhin aralarındaki konuşmalar, kaynaklardan aynen iktibas edilmiştir. İkinci bölümde ilk olarak manevî danışmanlık ve rehberlik hakkında bilgi verilmiştir. Tanımı yapılmış, bir hizmet alanı olarak ilk ortaya çıkışından bahsedilmiş, ülkemizdeki kurumlarda faaliyete başlangıcı zikredilmiştir. Manevî danışmalığın danışan, danışman ve etki açısından müteşekkil türlerine yer verilmiştir. Daha sonra Osmanlı Devleti'nde tekkelerin yeri ve fonksiyonları farklı boyutlarıyla ele alınmıştır. Son olarak da birinci bölümde ele alınan padişah-şeyh ilişkileri manevî danışmanlık türlerine göre başlıklara ayrılarak izah edilmeye çalışılmıştır. Sonuç bölümünde tezin genel değerlendirilmesi yapılmıştır.

In this study, the relations of the Ottoman sultans with the sufi were examined in the context of spiritual counseling. In the first part of the thesis, which consists of an introduction and two parts, Ottoman sultans are classified chronologically. The lives of 36 sultans were examined, largely using Ottoman chronicles, and their dialogues with Sufis were identified and transferred to the thesis. If the speeches of the sultan and the sheikh on the issues to be evaluated in terms of spiritual counseling are quoted verbatim in the sources, the same is quoted in the thesis. In the second part, information about spiritual counseling and guidance is first given. Its definition was made, its first emergence as a service area was mentioned, and its beginning of activity in institutions in our country was mentioned. Types of spiritual counseling in terms of client, consultant and influence are included. Then, the place and functions of the lodges in the Ottoman Empire are explained. Finally, the sultan-sheikh relations discussed in the first chapter were tried to be explained by dividing them into headings according to the types of spiritual counseling. In the conclusion section, a general evaluation of the thesis was made.