Sosyolojide bilim mantığı üzerine bir çalışma

Abstract

“Düşünme” olgusu temelinde şekillenen disiplinler arasında mantık ve sosyoloji, bu araştırmanın merkezine alınmıştır. Sosyal ve mantıksal aktör olarak insanın düşünsel boyutu, sosyoloji disiplininde fenomenal dünya hakkında gözlem diliyle düşünme; mantık disiplininde formel açıdan doğru düşünme biçimi olarak ortaya çıkmaktadır. Bu doğrultuda kavram temelli mantık, sosyolojik bir incelemeye konu olmuştur. Bilim mantığına dair çeşitli yaklaşımlar mevcuttur ve yeni bilim mantığı modeli arayışları yöntem tartışmalarını ortaya çıkarmıştır. Sosyolojik araştırma mantığını biçimlendiren pozitivist sosyal bilim yaklaşımı ile birlikte yorumlayıcı ve eleştirel sosyal bilim yaklaşımları da toplumsal araştırmalar bağlamında incelenmiştir. Araştırma konusunu şekillendiren, Walter L. Wallace’ın The Logic of Science in Sociology adlı eseridir. Bu eserden hareketle, sosyolojide bilim mantığının imkanı üzerine ve disiplinler arası bir yaklaşım içinde sosyoloji ve mantık ilişkiselliğine dair satır başı sayılabilcek açıklamalarda bulunulmuştur. Sosyolojide bilim mantığının imkanı sorgulanmaya açıktır ancak yöntemizm savunuculuğu yapılmadan ve açıklama-anlama kutuplaşmasına gidilmeden bu imkanın mümkün olabileceği ileri sürülmektedir.

Among the disciplines shaped on the basis of the phenomenon of ‘thinking’, logic and sociology are at the centre of this research. The intellectual dimension of the human being as a social and logical actor emerges in the discipline of sociology as thinking about the phenomenal world in the language of observation, and in the discipline of logic as a formally correct way of thinking. Accordingly, concept-based logic has been the subject of a sociological analysis. There are various approaches to the logic of science and the search for new models of the logic of science has led to methodological debates. Along with the positivist social science approach that shapes the logic of sociological research, interpretive and critical social science approaches are also examined in the context of social research. Walter L. Wallace's The Logic of Science in Sociology shaped the research topic. Based on this work, some remarks on the possibility of the logic of science in sociology and the relationality of sociology and logic within an interdisciplinary approach have been made. The possibility of the logic of science in sociology is open to question, but it is argued that this possibility is possible without advocating directionalism and without polarising explanation and understanding.