Bursa ekolojik koşullarında farklı tritikale çeşitlerinin verim ve kalite performanslarının belirlenmesi

Abstract

Bu çalışma, Bursa ekolojik koşullarına uygun tritikale çeşitlerini belirlemek amacıyla 2023–2024 yetiştirme sezonunda Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Uygulama ve Araştırma Çiftliği’nde yürütülmüştür. Tesadüf blokları deneme desenine göre üç tekrarlamalı olarak kurulan araştırmada, Türkiye'nin farklı bölgelerine ait tescilli 10 tritikale çeşidi (Alperbey, Karma-2000, Melez-2001, Mikham-2002, NT09423, NT07403, Okkan-54, Özer, Tatlıcak-97, Ümranhanım) kullanılmıştır. Denemede bitki boyu, başak uzunluğu, başakta başakçık ve tane sayısı, başakta tane ağırlığı, 1000 tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, dekara tane verimi, protein oranı, glüten oranı ve sedimantasyon değeri gibi verim ve kalite parametreleri değerlendirilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, Melez-2001 çeşidi bitki boyu, başak uzunluğu, başakta başakçık ve tane sayısı bakımından en yüksek değerlere ulaşmıştır. Hektolitre ağırlığı açısından Alperbey öne çıkarken, 1000 tane ve başakta tane ağırlığında en yüksek değerler Okkan-54 ve NT07403 çeşitlerinde gözlenmiştir. Dekara tane verimi bakımından ise en verimli çeşit 348,47 kg/da ile Okkan-54 olmuştur. Kalite parametrelerinde Alperbey çeşidi, hektolitre ağırlığı, protein ve gluten oranları bakımından en yüksek değerlere sahip çeşit olarak belirlenmiştir. Sedimantasyon değeri açısından en iyi performansı 23,33 ml ile Ümranhanım göstermiştir. Sonuç olarak, yüksek verim ve kalite özellikleri gösteren bu çeşitlerin Bursa koşullarında yetiştiriciliğe uygun olduğu ve ıslah çalışmalarında ebeveyn olarak değerlendirilebileceği sonucuna varılmıştır.This study was conducted during the 2023–2024 growing season at the Agricultural Practice and Research Farm of Bursa Uludağ University, Faculty of Agriculture, to determine triticale varieties suitable for the ecological conditions of Bursa. The experiment was arranged in a randomized complete block design with three replications and included ten registered triticale varieties (Alperbey, Karma-2000, Melez-2001, Mikham-2002, NT09423, NT07403, Okkan-54, Özer, Tatlıcak-97, Ümranhanım) from different ecological regions of Türkiye. Agronomic and quality parameters such as plant height, spike length, number of spikelets and grains per spike, grain weight per spike, thousand grain weight, hectoliter weight, grain yield per decare, prtein ratio, gluten ratio and sedimantation value were evaluated. According to the results, Melez-2001 had the highest values for plant height, spike length, number of spikelets, and grains per spike. Alperbey showed the highest hectoliter weight, while Okkan-54 and NT07403 exhibited the highest values for grain weight per spike and thousand grain weight. In terms of grain yield per decare, Okkan-54 was the most productive variety with 348,47 kg/da. Regarding quality traits, Alperbey had the highest hectoliter weight, protein content and gluten content. Ümranhanım recorded the highest sedimantation value with 23,33 ml. In conclusion, the varieties with superior yield and quality performance were found suitable for cultivation under Bursa ecological conditions and could also be used as parents in future breeding programs.