Kur’ân’da fıtrat kavramı

Abstract

Ahsen-i takvîm üzere yaratılan insan kâinatta belli bir amaç için var edilmiştir. Onun en büyük vazifesi, akıl nimetini kullanarak kendini tanımak, sonrasında bu vesileyle Rabb’ine ulaşmaktır. Bu yolda ona yardımcı olacak olan, yaratılış koduna konulmuş “fıtrat” programıdır. Bu çalışmada, Kur’ân’da insanın varoluşsal, zihinsel, bilişsel, duygusal, ahlâkî boyutuna işaret eden bir kavram olarak değerlendirebileceğimiz “fıtrat” kavramı, ilk bölümde dilbilimsel açıdan tahlil edilerek öncelikle kavramın anlam dünyası klasik lûgatlara başvurmak suretiyle dil açısından netleştirilmeye çalışılmış; ardından Kur’ân ölçeğinde incelenmesine geçilip tefsir literatüründeki bilgiler analiz edilmiştir. İkinci bölümde ise genel olarak kavramın beşerî kültürdeki varlığı, Temel İslam ve din bilimleri ölçeğinde araştırılarak kavramın anlam dünyası netleştirilmeye çalışılmıştır.

Man, who was created for the ahsen-i taqwim, was created for a certain purpose in the universe. His greatest duty is to know himself by using the blessing of reason, and then to reach his Lord on this occasion. What will help him on this path is the “fıtrah” program put into the creation code. In this study, the concept of “fıtrah”, which we can consider as a concept that points to the existential, mental, cognitive, emotional and moral dimension of human beings in the Qur'an, is analyzed linguistically in the first part and the meaning world of the concept is tried to be clarified in terms of language by resorting to classical lexicons; Then, the Qur'an was examined on a scale and the information in the tafsir literature was analyzed. In the second part, the existence of the concept in human culture in general is investigated on the scale of Basic Islamic and religious sciences and the meaning of the concept is tried to be clarified.