Tercüman-i Türkî ve Arabî (metin-sözlük-inceleme)

Abstract

Tezde, Tercüman-î Türkî ve Arabî eseri üzerine Metin-Sözlük-İnceleme çalışması yapılmıştır. Giriş bölümünde genel olarak sözlükler, sözlük çeşitleri Türkçenin tarihî sözlükleri özellikle iki dilli sözlükleri ele alınmış, ardından teze konu olan eser ve önemi hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde, eserin çeviri yazılı metni hazırlanmış ve metin içinde yer alan Arapça bölümlerin çevirisi yapılmıştır. İkinci bölümde, eserin asıl planına uygun olarak işletme ve türetmeyle ilgili örnekleri, fiiller, isimler, Arapça ve Türkçede ortak kullanıldığı ifade edilen kelimelerin listesi sözlük biçiminde verilmiştir. Üçüncü bölümde Araplara Türkçe öğreten bir metinde açıklamaların Arapça olması, Türkçe olanların sadece kelime listesi halinde olması sebebiyle metin içinde dağınık şekilde bulunan az sayıdaki şiir parçası üzerinden genel dil incelemesi yapılmıştır. Şiirler, “Yazım Özellikleri”, “Ses Bilgisi Özellikleri” ve “Şekil Bilgisi Özellikleri” açısından ele alınmştır.

In the thesis, a study titled "Tercüman-ı Türkî ve Arabî" was conducted, consisting of Analysis-Text-Index. In the introduction, dictionaries in general, types of dictionaries, historical dictionaries of Turkish, especially bilingual dictionaries, were discussed. Subsequently, information about the work that is the subject of the thesis and its significance was provided. In the first chapter, the transliterated text of the work was prepared, and the Arabic sections within the text were translated. In the second chapter, examples related to application and derivation in accordance with the original plan of the work, verbs, nouns, and words that are expressed as being used in both Arabic and Turkish were provided in the form of a dictionary. In the third chapter, due to the explanations being in Arabic and the Turkish parts being just a list of words in a text that teaches Turkish to Arabs, a linguistic analysis was conducted on a few scattered pieces of poetry found within the text. The poems were examined in terms of "Writing Features", "Phonetic Features", and "Morphological Features".