Kamu ihale işlemlerinin denetimi kapsamında fiyat farkı uyuşmazlıklarının idari ve yargı kararları çerçevesinde incelenmesi ve değerlendirilmesi

Abstract

Kamu alımları, modern devletin ekonomik ve sosyal amaçlarını gerçekleştirmesinde temel bir araç olarak öne çıkmaktadır. Türkiye’de kamu kaynaklarının etkin, şeffaf ve rekabetçi biçimde kullanılmasını hedefleyen 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu, kamu alım süreçlerini ayrıntılı şekilde düzenlemektedir. Ancak, uzun süreli ve yüksek maliyetli yapım işi sözleşmelerinde, ekonomik dalgalanmalar ve piyasa koşullarındaki öngörülemeyen değişimler taraflar açısından önemli riskler doğurmakta; bu risklerin yönetilmesi ve adil biçimde paylaşılması amacıyla fiyat farkı uygulamasına ihtiyaç duyulmaktadır. Fiyat farkı mekanizması, sözleşme süresince girdi maliyetlerinde meydana gelen değişikliklerin taraflar arasında dengeli biçimde yansıtılmasını sağlayan, kamu ihale hukukunun önemli uygulamalarından biridir. Fiyat farkı esaslarındaki belirsizlikler, uygulamada idare ve yüklenici arasında olduğu kadar, yargı ve denetim organlarının kararları arasında da çelişkilere neden olmaktadır. Özellikle fiyat farkı verilen yapım işlerinde yeni birim fiyat tespiti, revize iş programı yapılan işlerde geriye dönük fiyat farkı hesabı, birden fazla ayı kapsayan hakedişlerde fiyat farkı hesabı ve süre uzatımı, cezalı çalışma ve iş programına uyulmayan durumlarda fiyat farkı hesabı gibi konular hem idare hem de yüklenici bakımından çeşitli anlaşmazlıklara neden olmaktadır. Çalışmada, fiyat farkı uygulamasının hukuki çerçevesi ve uygulamadaki sorun alanları, Yüksek Fen Kurulu, Sayıştay ve Kamu İhale Kurulu gibi denetim ve yargı organlarının kararları ışığında ayrıntılı biçimde ele alınmıştır. Farklı kurumların içtihat ve değerlendirmeleri karşılaştırılarak, kamu alımlarında fiyat farkı mekanizmasının hangi noktalarda ihtilaf ve belirsizliğe yol açtığı ortaya konulmuş; uygulamada yaşanan temel problemler somut karar örnekleriyle analiz edilmiştir.

Public procurement stands out as a fundamental tool for the modern state to realise its economic and social objectives. In Turkey, Public Procurement Law No. 4734, which aims to ensure efficient, transparent and competitive use of public resources, regulates public procurement processes in detail. However, in long-term and high-cost public works contracts, economic fluctuations and unpredictable changes in market conditions create significant risks for the parties, and a price differential mechanism is needed to manage and fairly share these risks. The price differential mechanism is one of the important practices of public procurement law, which ensures that the changes in input costs during the contract period are reflected in a balanced manner between the parties. Uncertainties in the principles of price discrimination cause contradictions between the contracting authority and the contractor as well as between the decisions of the judiciary and the audit bodies. In particular, issues such as new unit price determination in construction works where price differential is granted, retrospective price differential calculation in works with revised work programme, price differential calculation and time extension in progress payments covering more than one month, penalised work and price differential calculation in cases of non-compliance with the work programme cause various disputes for both the administration and the contractor. In this study, the legal framework of the price differential mechanism and the problem areas in practice are analysed in detail in the light of the decisions of supervisory and judicial bodies such as the Supreme Board of Science, Court of Accounts and Public Procurement Board. By comparing the jurisprudence and evaluations of different institutions, the points at which the price differential mechanism in public procurement leads to disputes and uncertainties are revealed and the main problems experienced in practice are analysed with concrete decision examples.