Türkiye'de yaygın olarak yetiştirilen fasulye (Phaseolus vulgaris l) çeşitlerinin bakteriyel adi yaprak yanıklığı (Xanthomonas axonopodis pv. phaseoli) hastalığına dayanıklılığının moleküler işaretleyiciler ve patojenite testleri kullanılarak belirlenmesi

Abstract

Dünya genelinde önemli bir besin ve vitamin kaynağı olan fasulye (Phaseolus vulgaris L) bitkisi, farklı kültürlerde farklı yemek formları olarak tercih edilmektedir. Fasulyede bakteriyel adi yaprak yanıklığı hastalığına neden olan Xanthomonas axonopodis pv. phaseoli, fasulye üretiminde önemli kayıplara sebep olarak ekonomiyi ve insan beslenmesini tehdit etmektedir. Bu çalışmada Türkiye’de yaygın olarak yetiştirilen taze fasulye çeşitlerinden Volare, Gina, Asya, Leziz, Olivin, Sarıkız, Magnum, Bourgondia ve Balkız’ın bakteriyel adi yaprak yanıklığı hastalığına karşı dayanıklılığı, moleküler işaretleyiciler ve patojenite testleri kullanılarak belirlenmiştir. Patojenite testlerinin sonucuna göre kullanılan çeşitlerin, bakteriyel adi yaprak yanıklığı hastalığına karşı hassas oldukları tespit edilmiştir. Bununla birlikte bakteriyel adi yaprak yanıklığı hastalığına dayanıklılık sağladığı belirlenen iki gen bölgesi SU91 ve BC420 moleküler işaretleyicileri kullanılarak bu çeşitlerin dayanaklılık genlerini taşıyıp taşımadığı araştırılmıştır. Moleküler işaretleyiciler analizi sonucuna göre tez çalışmasında kullanılan çeşitlerin hiçbirinin dayanıklılık genlerini taşımadığı belirlenmiştir. Hem patojenite hem de moleküler işaretleyiciler analizleri Türkiye’de yaygın olarak yetiştirilen taze fasulye çeşitlerinin bakteriyel adi yaprak yanıklığına karşı hassas olduğunu göstermiştir. Ancak dayanıklılık genlerinin dayanıklı gen kaynaklarından moleküler işaretleyiciler yardımıyla aktarılabileceği tespit edilmiştir.

Bean (Phaseolus vulgaris L.), which is acclaimed as significant food and vitamin source globally, is preferred as different types of food in variaty of cultures. Xanthomonas axonopodis pv. phaseoli, which causes common bacterial blight disease on bean, threatens human nutrition and economy by inclining serious amount of losses in bean production. In this study, resistance to common bacterial blight of some species of bean (Volare, Gina, Asya, Leziz, Olivin, Sarıkız, Magnum, Bourgondia and Balkız which widely grown in Turkey) are determined by using moleculer markers and pathogenic tests. According to results of pathogenic tests, it is observed that chosen varieties are weak against common bacterial blight disease. In the meantime, determined two gene zones which are resistant to common bacterial blight disease, examined whether possessing resistance gene of aforesaid varieties by using SU91 and BC420 molecular markers. As results of molecular marker analyses, it is observed none of the species in this thesis study posses resistance gene. Both parhogenic and molecular marker analysis signified that bean varieties which are widely grown in Turkey are weak against to common bacterial blight disease. Nevertheless, means of transplanting resistance genes from resistant gene sources by the help of molecular markers is determined