Bursa yöresi geleneksel çocuk oyunlarının halk bilimsel açıdan incelenmesi

Abstract

Geçmişi insanlık tarihinden ve hatta kültürden de eskilere dayanan oyun, 20. yüzyılda “çocuk folkloru” teriminin kullanılmasıyla birlikte bu alanda üzerinde çalışılan temel konulardan biri hâline gelmiştir. Oyunlar içinde bulunduğu kültürün tarihi, sözlü davranışları, gelenek, görenek ve inançları gibi önemli arketipik faaliyetlerini içinde barındıran çok yönlü bir unsur olarak incelenebilmektedir. Bu çalışmada, tarih öncesi dönemlerden itibaren pek çok medeniyetin izlerini günümüze kadar muhafaza eden Bursa ilinde geçmişte oynanan ve günümüzde de oynanmaya devam eden çocuk oyunları anket, gözlem ve görüşme yöntemleri ile tespit edilip halk bilimsel açıdan incelenmiştir. Giriş, dört ana bölüm ve sonuç kısmından oluşan çalışmanın birinci kısmında, Bursa ili hakkında genel bilgiler verilmiş, ardından çocuk ve oyun dostu kent olarak Bursa ilinin kültürel bellek aktarımında sürdürülebilirliği açısından faaliyetlerine değinilmiş ve çocuk oyunları hakkında yapılmış çalışmalara yer verilmiştir. Çalışmanın ikinci kısmında, oyun ve oyuncak kavramlarına, bu kavramların tarihi gelişimi ve işlevlerine, Bursa yöresinde sıklıkla kullanılan çocuk oyuncaklarına yer verilmiş, daha sonra çocuk oyunları ile ilgili Türkiye’de yapılan sınıflandırma çalışmaları aktarılmıştır. Çalışmanın üçüncü kısmında, Bursa yöresi çocuk oyunlarının yapısal, işlevsel, bağlamsal özellikleri incelenmiştir. Dördüncü bölümde ise Bursa’dan derlenen 112 çocuk oyunu metnine işlevleri ile birlikte yer verilmiştir.Play, which dates back further than human history and even culture, has become one of the main subjects studied in this field using the term "children's folklore" in the 20th century. Games can be examined as a multifaceted element that includes important archetypal activities such as the history of the culture, verbal behaviors, traditions, customs, and beliefs. In this study, children's games played in the past and continue to be played today in Bursa, which has preserved the traces of many civilizations since prehistoric times, were identified by survey, observation, and interview methods and examined from a folklore perspective. In the first part of the study, which consists of an introduction, four main chapters, and a conclusion, general information about the city of Bursa is given. Then, the characteristics of Bursa as a child and play friendly city in terms of sustainability in cultural memory transfer are mentioned, and studies on children's games are included. The second part of the study includes the concepts of games and toys, their historical development and functions, and children's toys frequently used in the Bursa region. Then, the classification studies on children's games in Turkey are explained. The third part of the study examined the structural, functional, and contextual features of children's games in the Bursa region. The fourth chapter includes 112 children's game texts compiled from Bursa and their functions.