Öznel bellek yakınması olan ve olmayan sağlıklı ileri yetişkinlerde inhibisyonun incelenmesi: Stroop, iz sürme ve yönlendirilmiş unutma performanslarının karşılaştırılması

Abstract

Mevcut çalışmanın amacı, öznel bellek yakınması (ÖBY) olan ve olmayan ileri yetişkinlerde, tepki inhibisyonu ve inhibisyonun bellek üzerindeki etkisini kodlama düzeyi, ipucu ve geri getirme türü açısından incelemektir. Araştırmanın örneklemi, ÖBY’si olan (ÖBY grubu) 30 ile ÖBY’si olmayan (kontrol grubu) 30 sağlıklı ileri yetişkinin oluşturduğu iki gruptan oluşmaktadır. Gruplar yaş, cinsiyet, eğitim düzeyi ve el tercihi bakımından eşleştirilmiştir. Araştırmada katılımcıların genel sağlık durumu, fizyolojik ve sosyodemografik özellikleri hakkında bilgi edinmek amacıyla bilgi toplama formu, depresyon düzeylerini belirlemek amacıyla Geriatrik Depresyon Ölçeği Kısa Formu kullanılmıştır. İşlevsel Faaliyetler Anketi, Global Bozulma Ölçeği, Öznel Bellek Yakınmaları Anketi ve Montreal Bilişsel Değerlendirme Ölçeği ile sağlıklı ileri yetişkinlerde ÖBY’nin tespiti yapılmış hem de hafif bilişsel bozukluk (HBB) ve demansı olan bireyler tespit edilerek araştırmadan dışlanmıştır. Tepki inhibisyonu becerisi Stroop Testi TBAG Formu ve İz Sürme Testi’nden (İST) elde edilen tamamlama süreleri ile değerlendirilmiştir. İnhibisyonun bellek üzerindeki etkisini incelemek için ise Yönlendirilmiş Unutma Görevi (YUG) kullanılmıştır. Grupların YUG görevinde hatırladıkları kelime miktarı 2 (grup) X 2 (kodlama düzeyi) X 2 (ipucu türü) X 2 (geri getirme türü) karma ANCOVA ile karşılaştırılmıştır. Stroop Testi TBAG Formu ve İST’den elde edilen sonuçlar, ÖBY’de tepki inhibisyonunun korunduğunu; ancak işlem hızının bozulduğunu göstermiştir. YUG’den elde edilen sonuçlar incelendiğinde ise işlem hızından bağımsız olarak ÖBY grubunun derin kodlamanın serbest hatırlama koşulunda unut ipucuyla sunulan kelimelerin kontrol grubuna göre daha fazla hatırlandığı tespit edilmiştir. Buna göre, ÖBY’de inhibisyonun bellek üzerinde etkisinin bozulduğu görülmüştür. Ayrıca mevcut çalışmanın sonuçları, İnhibisyon Bozukluğu Teorisi çerçevesinde değerlendirilmiş; alan yazındaki HBB ve Alzheimer tipi demansa ilişkin çalışmalar bağlamında da tartışılmıştır.

The purpose of this study was to compare response inhibition and the effect of inhibition in memory in older adults with and without subjective memory complaints (SMC) in terms of encoding condition, memory cue, and retrieval condition. The sample consisted of 30 healthy older adults with SMC (SMC group) and 30 healthy older adults without SMC (control group). The groups were matched in terms of age, gender, level of education, and hand dominance. Information collection form was used to gather information about the sociodemographic characteristics of the participants, and the Geriatric Depression Scale-15 was used to determine their levels of depression. The Functional Activities Questionnaire, Global Deterioration Scale, Subjective Memory Complaints Questionnaire, and Montreal Cognitive Assessment were used to both identify of SMC in healthy older adults and exclude individuals with mild cognitive impairment and dementia from the study. Response inhibition was evaluated using completion times from the Stroop Test TBAG Form and Trail Making Test (TMT). The Directed Forgetting Task (DFT) was used to evaluate the effect of inhibition in memory. The number of words recalled by the groups in the Directed Forgetting Task (DFT) was compared using a 2 (group)x2 (encoding condition)x2 (memory cue)x2 (retrieval condition) mixed ANCOVA. Results from the Stroop TBAG Form and the TMT indicated that response inhibition was intacted in the SMC group, but processing speed was impaired. Results from the DFT revealed that, regardless of processing speed, the SMC group retrieved more words presented with the “forget” cue under the deep encoding free recall condition compared to the control group. Accordingly, it was observed that the effect of inhibition in memory was impaired in the SMC. In addition, the results of the current study were evaluated within the framework of the Inhibitory Deficit Theory and discussed in the context of studies on MCI and Alzheimer's disease in the literature.