Gönüllü organizasyonlarda farklılık yönetimi: Arama kurtarma gönüllülerinin farklılık algısına yönelik nitel bir araştırma

Abstract

Bu çalışma, gönüllü arama kurtarma ekiplerinde görev alan bireylerin farklılık algısı ve farklılık yönetimine ilişkin deneyimleri ile gönüllülük motivasyonlarının farklılık temelinde nasıl şekillendiğini anlamayı amaçlamaktadır. Farklı yaş, cinsiyet, etnik köken, eğitim düzeyi ve mesleki geçmişe sahip gönüllülerin çeşitlilik içindeki deneyimleri, gönüllülük bağlamında değerlere dayalı katılım anlayışıyla birlikte ele alınmıştır. Bu kapsamda, farklılık yönetiminin yalnızca örgütsel bir strateji değil; aynı zamanda gönüllülük temelli sivil yapılarda eşitlik, kapsayıcılık ve aidiyet gibi değerlere dayanan bir yönelim olup olmadığı sorgulanmıştır. Araştırma nitel yöntemle yürütülmüş, amaçlı örnekleme yoluyla belirlenen 14 katılımcıyla yarı yapılandırılmış derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Veriler tematik analiz teknikleriyle değerlendirilmiştir. Katılımcıların motivasyon kaynakları arasında insani yardım etme arzusu, kimlik inşası, toplumsal sorumluluk duygusu, afet mağdurlarına karşı duyulan empati ve travmatik deneyimlere vurgu öne çıkmıştır. Bununla birlikte, bazı katılımcıların ekip içindeki etnik, cinsiyet temelli ya da sosyokültürel farklılıklara ilişkin ön yargıların, zaman zaman ekip dinamiklerini ve görev performansını olumsuz etkilediğini belirttikleri gözlemlenmiştir. Ayrıca katılımcılar, farklılıkların yönetilebildiği ekip ortamlarında dayanışma ve bağlılık duygularının daha yüksek olduğunu ifade etmiş, aksi halde ekibin sürekli olmayacağının altını çizmiştir. Katılımcıların tamamı, ekip içerisindeki çeşitliliğin bilgi paylaşımını ve alternatif çözüm üretimini artırdığını vurgulamıştır. Öte yandan çeşitliliğin, iyi yönetilmediği ya da amaç birliği sağlanmadığı takdirde çatışmalara sebep olacağı belirtilmiştir. Çalışma, gönüllü organizasyonlarda farklılıkların yönetilmesinin hizmet kalitesi, iç uyum ve toplumsal adalet açısından taşıdığı önemi ortaya koymakta; bu alanda daha kapsayıcı ve duyarlılığa dayalı bir anlayış geliştirilmesi gerektiğine işaret etmektedir.This study aims to understand how the experiences of individuals serving in volunteerbased search and rescue teams shape their perceptions of diversity, their approach to diversity management, and their motivations for volunteering, particularly in relation to diversity. The experiences of volunteers from diverse backgrounds—varying in age, gender, ethnicity, education level, and professional history—are examined within the framework of value-based participation in the context of volunteerism. In this regard, the study questions whether diversity management is merely an organizational strategy or also a value-oriented approach grounded in equality, inclusion, and belonging within civil volunteer structures. The research was conducted using a qualitative methodology. In-depth semi-structured interviews were carried out with 14 participants selected through purposive sampling. The data were analyzed using thematic analysis techniques. The participants emphasized intrinsic motivations such as the desire to help others, identity construction, a strong sense of social responsibility, empathy toward disaster victims, and the influence of past traumatic experiences. However, it was also observed that some participants expressed concerns about ethnic, gender-based, and socio-cultural biases within teams, which occasionally had negative effects on team dynamics and operational performance. Participants further noted that teams where diversity was effectively managed demonstrated higher levels of solidarity and commitment, whereas lack of such management threatened the continuity of the team. All participants highlighted that diversity within teams enhances knowledge sharing and the generation of alternative solutions. On the other hand, it was also stated that if diversity is not well managed or if a shared sense of purpose is lacking, it can lead to conflict. This study reveals the critical role of diversity management in volunteer organizations in terms of service quality, internal cohesion, and social justice, and emphasizes the need to adopt a more inclusive and sensitivity-driven approach in this field.