Para politikasında merkez bankacılığının rolü ve bağımsızlık sorunu T.C. Merkez Bankası örneği

Abstract

Tez giriş ve sonuç bölümleri dışında üç bolümden oluşmaktadır. Birinci bolümde, Merkez Bankacılığının özellikleri, işlevleri, görevleri ve tarihçesi üzerinde durulmaktadır. İkinci bölümde ise, Merkez Bankalarının parasal kontrol araçları ve bu araçlara Monetaristlerin yönelttikleri eleştiriler İncelenmektedir. Son bölümde, Merkez Bankalarının bağımsızlık sorunu tartışılmaktadır. Birinci bölümde ayrıntılı olarak şu konular üzerinde durulmuştur» öncelikle Merkez, Bankacılığının bir tanımı yapılmaya çalışılmış ve sermaye yapıları incelenmiştir. Bunun dışında işlevleri ve görevleri açıklanmış, hangi görevleri yerine getiremeyeceği belirtilmiş ve görevlerindeki aksın alarm ne gibi sonuçlar doğuracağı üzerinde durulmuştur. Merkez Bankacı-1 iğinin doğuşuna yol açan etmen, banknot ihracının tek elden yapılma ihtiyacı olduğu için bu konu ayrıntılı olarak incelenmiş ve bu noktada ortaya çıkan Nakit Okulu - Bankacılık Okulu tartışmasına değinilmiştir. Birinci bölümün sonunda ise Türkiye'de Merkez Bankasının kurulma aşamaları incelenmiş t ir^Bu kısımda da 1920 Brüksel Konferansı' ndan önceki ve sonraki gelişmeler ve TC Merkez Bankası’nın kuruluşu üzerinde durulmuştur. ikinci bölümde, ekonomide belirlenen nihai hedeflere ulaşmada Merkez Bankalarının öncelikle para stokunu kontrol etmeye çalıştıkları ve bunu yaparken de bazı kontrol araçlarını kullandıkları belirtilmiştir. Parasal kontrol araçları genel ve özel kontrol araçları olarak ikiye ayrılmış ve özellikle genel kontrol araçlarının para arzı üzerinde ne yönde etkili oldukları ve birbirlerine karşı olan üstün ve eksik yönleri tartışılmıştır. Bölümün sonunda ise Monetaristlerin genel kontrol araçlarına getirdikleri eleştiriler ve öneriler üzerinde durulmuştur. Üçüncü bölüm ise, Merkez Bankalarının statülerinin ve bağımsızlık sorununun tartışılmaya çalışıldığı bir bölümdür. Burada öncelikle, bağımsızlık sorununun tarihsel gelişimi incelenmiş ve ABD’den ve Türkiye'den örnekler verilmiştir. Bağımsızlık sorunu aynı zamanda Merkez Bankası Hazine ilişkileri ve Merkez Bankalarının kendi bilançolarını kontrol altına alabilme güçleriyle de ilişkili olduğu için bu ilişki ve Merkez Bankası bilançosu incelenmeye çalışılmıştır. Ayrıca TC Merkez Bankası Bilançosu analiz edilerek, 1990 yılında açıklanan parasal program üzerinde durulmuştur.