Dini şiddet kavramının eleştirel bir çözümlemesi: Modern ulus-devlet ve batı söyleminde bir soykütük incelemesi

Abstract

Bu tez, modern ulus-devlet bağlamında, dini şiddet ile seküler şiddet arasındaki ayrımın teorik ve tarihsel kökenlerini incelemektedir. William Cavanaugh, Talal Asad ve Karen Armstrong’un analitik çerçevelerine dayanmaktadır. Çalışma, din, sekülerlik ve şiddet kavramlarının doğal ya da tarafsız varlıklar olmadığını; aksine modern Avrupa’da şekillenmiş ve sömürgeci projeler aracılığıyla tüm dünyaya yayılmış tarihsel ve epistemolojik süreçlerin bir ürünü olduğunu, eleştirel bir çözümleme ile ortaya koymaktadır. Tez, soykütük (genealoji) yöntemi ile eleştirel söylem analizini benimsemekte ve çağdaş literatürün derinlemesine analizine dayanmaktadır. Bu çerçevede, dini/seküler şiddet ikiliğinin, özellikle ulus-devlet söyleminde, politik ve kültürel söylemlerde nasıl bir ideolojik araç olarak işlev gördüğü incelenmektedir. Ayrıca tez ،şiddetin "dini" ve "seküler" olarak sınıflandırılmasının nesnel bir deneyimsel gerçekliği yansıtmadığını; aksine ،ulus-devletin şiddetini meşrulaştırmak ve dini söylemleri kamusal alandan dışlamak için kullanılan bir araç olduğunu savunmaktadır. Çalışma, dini şiddet mitinin, seküler şiddetin meşrulaştırılmasında nasıl bir araç olarak kullanıldığını; dini şiddetin irrasyonel ve ahlak dışı olan “öteki”ye atfedilerek sunulduğunu ve buna karşılık seküler şiddetin ise “düzenin ve barışın korunması” için meşru bir yol olarak gösterildiğini ortaya koymaktadır. Sonuç olarak, bu ikiliğin yalnızca analitik bir ayrım olmadığı, Batı modernliği anlatılarında kök salmış ideolojik bir yapı olduğu ve şiddetin ،ideoloji ،siyasal bağlam ve modern devletin iç içe geçtiği dinamik bir analizle ele alınması gerektiği ileri sürülmektedir.This thesis investigates the theoretical and historical roots of the distinction between religious violence and secular violence within the context of the modern nation-state. It draws on the analytical frameworks of William Cavanaugh, Talal Asad, and Karen Armstrong. The study proceeds from a critical deconstruction of the concepts of religion, secularism, and violence, emphasizing that these concepts are neither natural nor neutral entities; rather, they are the product of historical and epistemological processes that emerged in modern Europe and spread to the rest of the world through colonial and cultural hegemonic projects. The thesis employs the genealogical method and critical discourse analysis, relying on an in-depth examination of contemporary literature to explore how the binary of "religious violence/secular violence" functions as an ideological tool in political and cultural discourses, especially within the discourse of the nation-state. The thesis argues that classifying violence as “religious” or “secular” does not reflect an objective empirical reality; instead, this classification operates as a mechanism for legitimizing state violence and excluding religious discourses from the public sphere. The study demonstrates how the “myth of religious violence” is deployed as a tool to legitimize secular violence by portraying religious violence as inherently immoral and rooted in the “irrational Other,” whereas secular violence is justified as a necessary means for “maintaining order and peace.” The study concludes that this binary is not merely an analytical distinction but rather an ideological structure deeply embedded in the narratives of Western modernity. It calls for moving beyond this dichotomy through a dynamic analysis of violence as a product of the complex interplay among ideology, political context, and the modern state.